26.10.18 Danas
Kultno-astronomsko naselje Belica
Među izdanjima izdavačke kuće “Hera.edu” na ovogodišnjem Sajmu knjiga posebnu pažnju privukla je druga od četiti knjige iz edicije “Najlepše iz arheološke baštine Srbije”, u kojoj se posle veoma traženih i čitanih “Tribala” – prvo izdanje je rasprodato za tri meseca, našla “Belica” – najstarije kultno-astronomsko naselje iz neolita u Evropi.
Na sajamskom predstavljanju ove luksuzno opremljene monografije, koja je objedinila originalne tekstove, nova i gotovo nepoznata arheološka saznanja napisana jasnim i pitkim jezikom“, autor knjige arheolog Milorad Stojić naglasio je da Belica, koja se nalazi u opštini Jagodina, za hiljadu godina starija od svih 1.250 sličnih struktura u Evropi.
Stojić je ispričao da je ovaj lokalitet pronašao pre 41 godine, ali da je prelomna bila 2000, kad je jedan njegov saradnik iz Belice na putu pronašao figurinu od kamena. Približno dve trećine figurina iz Belice, koje slave obnovu života, originalno je oblikovano, bilo da su od keramike, jelenske kosti ili kamena – serpentinita, u čijoj prirodi su mekoća i obradivost, kao i albita. Istoričari umetnosti tvrde da je kultura Belice uvela novu estetiku i materijale, kao i da je na ovom delu lokaliteta protostarčevačke kulture Pojate – Pojila otkriven na svetu najveći broj kamenih antorpomorfnih figura iz starijeg neolita. Na promociji je ukazano i da je danas „neobjašnjivo kako su “skulptori iz Belice” došli do saznanja o obliku ljudskog embriona budući da se on može videti jedino pod povećavajućim optičkim instrumentom“.
Na osnovu geomagnetnih ispitivanja, arheolozi Belici daju status kultno-astronomskog naselja. U prilog tome svedoči kamena struktura – kružna građevina prečnika 75 metara bez ostataka staništa, u koju je, kako se pretpostavlja, “sa neba spušten ciklus Sunca”, kao odraz shvatanja da je vreme kružnog karaktera, za razliku od njegovog današnjeg pravolinijskog poimanja, te da se se ponavlja i obnavlja“. Ključni trenutak bio je zimski solucijum. U knjizi se navodi da je „preslikan i božji dom – hram trapezaste osnove dužine od 50 metara sa ogromnim žrtvenikom u središtvu“. „Religiju prvih zemljoradnika i stočara iz Pomoravlja, poput svih drugih praistorijskih zajednica, nisu oblikovali teolozi. Njihova vera bila je izraz kolektivnog shvatanja procesa u prirodi i društvu, čija je filozofija u Belici našla pun izraz u estetici kultno-umetničke plastike i verske infrastrukture“, kaže Milorad Stojić.
Prema njegovim rečima, artefakti iz Belice nalaze se u “Narodnom muzeju” u Jagodini, a njegova knjiga u izdanju “Hera.edu” predstavlja kompletan prikaz ovog lokaliteta i jedni način da javnost o njemu nešto više sazna. Pored autora o monografiji i Belici na Sajmu su govorile i Stojićeve kolege, arheolozi Aleksandar Bajić i Sofija Petković, kao i istoričar umetnosti Dejan Tubić.
Pored Tribala i Belice, “Hera-edu” je najavila još dva naslova iz ove edicije – “Medvednjak – duhovno sedište neolita” i “Praistorija i protoistorija”. Ovaj beogradski izdavač na Sajmu knjiga predstavio je i monografiju “Kulturna istorija Paštrovića”, čiji su autori Nikola Samardžić, Mila Medigović Stefanović, Dušan Medun i Zlata Marjanović.
