30.07.03 Dnevnik - Novine i časopisi
Prednosti panoramskog pogleda
Inženjer Lućano de Krešenco ostaće u istoriji “istorija filozofije” upamćen ne samo kao istoričar filozofije koji je svojim “kratkim izletom” u neke istorijske periode nastojao da proširi žanrovsku sliku vremena na traci događaja s kojima je to vreme postalo “subjekt” istorije, već kao autor ili, bolje rečeno, skulptor onog lika teksta koji “često i rado odlazi svojim putem”. Putem “panoramskog pogleda” na selektovane aspekte određenih istorijskih dešavanja, čije će aproksimacije ostati u “večnoj zoni” neprihvatanja, koju navodno kontrolišu akademski duhovi profesora istorije i njihovih nedodirljivih univerzitetskih katedri. Naročito onih koji svoja filozofska dela i rasprave pišu tri puta: jednom za kolege, drugi put za učenike i studente i treći put za narod, ili “opšte” čitalište. Ili, pak, onih poznatih kao akademici, koji svoje radove artikulišu i teze ispisuju samo jedanput: za kolege akademike.Lućano de Krešenco u svetu “istorijske knjige” poznat i popularan po naslovima koji su domašili vanserijski uspeh, od kojih treba pomenuti Tako je govorio Belavista iz 1977. godine, i Istoriju grčke filozofije (predsokratovci ili od Sokrata nadalje) tu popularnost, itekako, je proširio Istorijom srednjovekovne filozofije, koju je za novosadske “Svetove”, prevela Marija Radovanov-Matić. Istorijom, koja započinje tekstom Sumnja i vera, a potom se popularistički bavi filozofskim portretima: sv. Avgustina, sv. Ambrozija, sv. Hijeronima, sv. Franje, pa preko odrednica o varvarima, religijama i vešticama, sve do Abelara, Averoesa, sv. Bonaventure, sv. Tome, Bekona, Marsilija Padovanskog i Vilijama Okama. Na tom putu filozofskog portretisanja Krešenco “redovnom” postupku njihovog imaginacijskog ispoljavanja u tekstu dodaje svoj “vanredni” način izražavanja, zasnovanom na ubeđenju da je kod učenja odlučujuća volja za učenjem, što i nije neka pedagoška, didaktička ili metodička novost, ali što u svom humornom načinu pripovedanja ima za cilj da učenike oslobodi od kompleksa i mora pamćenja i učenja.
Za svoju Istoriju srednjovekovne filozofije Krešenco bez patetičkih ustezanja tvrdi da ona ima “zaplet”, isti onaj koji žanr romana, za razliku od eseja, prati od prve do poslednje stranice. U Krešencovoj srednjovekovnoj filozofiji “hiljadugodišnji rat između vere i razuma” metaforički figurira kao njen “zaplet” sa “arsenalom” gotovo svih ontoloških pitanja. Popisom univerzalija i tema kojima su se bavili i “mučili” srednjovekovni filozofi, naročito u polju dokazivanja da Bog postoji. Iako nekonvencionalno napisana, ova Krešencova “filozofska čitanka” srednjeg veka nudi obilje odgovora na razna pitanja. I obilje definicija. Od one po kojoj je filozofija način mišljenja koji se nalazi na pola puta između nauke i vere, pa do one po kojoj se, bez daljeg, religija smatra za filozofiju u evokativnom smislu, a posebno ako implicira izbor življenja. Religija, kojih je uvek bilo mnogo, možda i previše, kako u “starim” tako i u “novim” vremenima. I njihovim epohama.
Po Krešencu srednji vek je bio period velike religioznosti, a u njemu su do krajnosti živote ljudi uslovljavale tri velike monoteističke religije, svaka sa svojim ideologijama, sa svojim prorocima (Mojsije, Isus, Muhamed) i sa svojim svetim pismima (jevrejska Biblija u 36 knjiga, hrišćanska Biblija u 73 knjige i Kuran u samo jednoj knjizi).
O svemu tome i ostalom što nude duhovite digresije njegovog teksta, Krešenco je dao po nešto kroz “oči” svog nestandardnog filozofskog objektiva. A, u svemu, sa nastojanjem da osvetli jednu od najkontraverznijih celina istorije poznate u liku srednjeg veka sa prikazima; varvara, veštica, krstaških ratova... I navijanjem između sumnje i vere. Za sumnju. Duhovitu. Otkrivačku. Oksimoronsku. I nedogmatičnu.
Zoran M. Mandić
