Istorija srpskog naroda u 19. i početkom 20. veka

oški okvir predmeta obuhvata period od početka Prvog srpskog ustanka (1804), odnosno poslednjeg austrijsko-turskog rata, kod nas poznatog pod nazivom Kočina krajina (1788–1791), do stvaranja Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca (1918). Geografski okvir predmeta obuhvata ne samo prostor Kneževine/ Kraljevine Srbije, već čitav prostor na kome je živeo i živi srpski narod – prostor Crne Gore, Habzburškog i Osmanskog carstva.

Jedan od najvećih problema sa kojima smo se susretali u nastavi jeste nepostojanje odgovarajućih udžbenika. U dosadašnjem radu se kao priručnik uglavnom koristila višetomna Istorija srpskog naroda sa dodatnim spiskom literature. U cilju olakšavanja nastave i približavanja predmeta studentima uspeli smo u nameri da rukopis ovog udžbenika, namenjenog studentima osnovnih studija, privedemo kraju. Rukovodili smo se činjenicama da studenti u nastavnom procesu treba da odrede glavne promene koje se događaju u državnom, ekonomskom i društvenom razvoju Kneževine/Kraljevine Srbije, uvide njihovu posebnost, otkriju određene pravilnosti i tokove i da uvide različite vrste među njima, ispitaju političke, socijalne, ekonomske i kulturne činioce i uslove, razumeju kako se gledišta i ideje u vezi sa ovim pojavama menjaju tokom vremena. Glavni ciljevi udžbenika su povećanje motivacije studenata za učenje i razvijanje interesovanja za istoriju srpskog naroda u 19. i početkom 20. veka, podsticanje studenata da uočavaju, zapažaju, razumeju i povezuju različite događaje, odnosno formiraju sopstveno mišljenje, i na kraju da formulišu, rezimiraju i sintetizuju različita saznanja.

Udžbenik obuhvata istoriju srpske države u 19. i početkom 20. veka i podeljen je na četiri hronološko-tematske celine: 1) Srpska revolucija, 2) Od Autonomije ka nezavisnosti 3) Nezavisna država, 4) Teritorija, stanovništvo, privreda, prosveta, društvo. Svaka od ovih celina podeljena je na odgovarajuća potpoglavlja, koja u potpunosti prate hronološki i tematski redosled i u skladu su sa postojećim planom i programom predmeta. Trudili smo se da svakom važnijem događaju posvetimo odgovarajuću pažnju, posebno onim koji su u dosadašnjoj istoriografiji obrađeni na ideološki pristrasan način ili često sa pogrešnim tumačenjima. Zbog toga su u udžbenik uključeni rezultati radova savremene istoriografije i novih istraživanja, koji su umnogome doprineli osvetljavanju slike i pozadine brojnih istorijskih događaja.

Svaka celina je propraćena odgovarajućim ilustrativnim materijalima i istorijskim kartama, čiji je cilj osvežavanje teksta, približavanje studentima vremena događaja i bolje razumevanje materije. Pored toga, na kraju svake celine nalazi se spisak najvažnijih izvora i literature, koji mogu poslužiti za produbljivanje stečenih znanja. Svi datumi su navedeni po novom kalendaru.