01.01.00
Dnevnik
24.10.2001.
NOVE KNJIGE
O jeziku apstrakcije
Ivana Simonović Ćelić: PARISKI RAZGOVORI; KOV, Vršac, 2001.
Piše: Zoran M. Mandić
U traganju za odgovorom na pitanje o tome da li je termin apstraktno (široko prihvaćen za pokret nastao negde 1910. god.) pod kojim se konvencionalno podrazumeva proces koji se oduhovljuje u preciznosti, adekvatan onome što je realnost i da li je moguće da je apstraktna umetnost zaista udaljena od čoveka, života i prirode, onako i onoliko kako to hoće da prikažu protivnici ovakvog umetničkog izražavanja sveta, dr Ivana Simonović Ćelić (1947, Beograd), redovni profesor beogradskog Fakulteta likovnih umetnosti, umetnički direktor beogradske likovne galerije Cepter, prevodilac, likovni kritičar i autor nekoliko monografija o umetnicima (Gvozdenović, Sokić, Bajić, Ćelić i Luković) i velikog broja umetničkih izložbi - napisala je knjigu koja na originalan način, logografski i piktografski, imaginira jedan od mogućih odgovora koji u izvesnom smislu artikuliše i jednu od mogućih definicija apstraktne umetnosti. U čemu je demonstracija te originalnosti? Pre svega, u odluci da se pomenuti odgovor potraži kod umetnika kojima je apstraktno viđenje sveta preduslov umetničkog izražavanja i koji su kao specifični svedoci meandriranja vremena apstraktnoj umetnosti posvetili sav svoj život kreirajući u njemu, naročito posle Drugog svetskog rata, novu umetničku estetiku. I novu umetničku praksu.
U dobro smišljenoj "operaciji" traganja za novim odgovorima Ivana Simonović Ćelić je po njih otišla u Pariz. Učinila je to za vreme svog studijskog boravka u toj velikoj evropskoj prestonici, i po mnogima "glavnom gradu" svetskog slikarstva, školske 1978/79, godine. Staza ju je unapred zamišljenom putanjom vodila kroz riznice, tajne i intime ateljea odabranih pariskih i svetskih slikara (Žana Devana, Vjeira da Silva, Sezara Domela, Pjera Sulaža, Zorana Mušiča, Hansa Hartunga, Ane Eve Bergman, Žana Eliona, Žerara Šnajdera), odnosno, kako je to posebno apostrofirala u preambuli rukopisa, ličnosti koje čine ako ne nacionalno (jedan Nemac - Hartung, jedan Švajcarac - Šnajder, jedan Holanđanin - Domela, jedna Portugalka - Vjeira da Silva, jedan Sloven - Mušič, jedna Norvežanka - Ana Eva Bergman i tri Francuza - Sulaž, Devan i Elion), generacijsko, po godinama rođenja ili po načinu, količini i formalnosti obrazovanja - a ono bar izvesno jedinstvo u koncepcijskom smislu. I upravo na tom fonu nastala je knjiga razgovora (intervjua) "Pariski razgovori" Ivane Simonović Ćelić čija je ideja inspirisana željom da se u svim razvijenim, a time i istorijskim, aspektima i fazama osvetli i jezički oslika klima u kojoj je inicirana, stvarana i usvajana apstraktna umetnost kao autonomni kreativni korpus na tlu pariskog ambijenta u čijem geografskom okrilju je rođena i svetska umetnost.
U svojim paralelnim tokovima ti razgovori diskurzivno osvetljavaju umetničke, intelektualne i emocionalne portrete intervjuisanih odabranika. Kazuju mnoge podatke o pojedinostima i posebnostima kreativne harizme sagovornika, kao i latentne razlike u njihovim mišljenjima i stavovima, pri čemu treba posebno istaći da niko od slikara s kojima je razgovarano nije rođen u Parizu, u koji su stigli privučeni mnogim pričama i saznanjima još iz detinjstva. Po Ivani Simonović Ćelić oni su utemeljitelji škole koja je nastajala iz sinhrazije rasa, nacija i kultura uz napomenu da je Pariz veoma teško prihvatio apstraktnu umetnost kao pojavu nove umetničke estetike. A što se tiče sudbine apstraktne umetnosti, trebalo je da prođu godine i godine da ona pusti svoje korene, ne samo u Parizu, te da uz dugu borbu stekne svoje galeriste (Pjer Leb, Žana Biše), galerije (Konti, Kare, Mag) i kritičare (Etjen, Degan) i trijumfalno izađe iz anonimnosti, kao pobednik.
Za kraj ovog teksta valjalo bi podsetiti na reči Žana Devana po kojem je slikarstvo u najvišoj vlasti organskih zakona površine koji prvenstveno služe za definisanje slikarskog domena, usled čijeg napuštanja ili prihvatanja je umetnost redovno propadala, ili se duhovno budila. Iz tog uverenja iznedrila se možda i najbolja definicija apstraktne umetnosti koja tvrdi da ona počinje na slikama na kojima se niti polazi od modela, niti se model prepoznaje na njima. Zašto? Zato što likovni jezik sa slikom koju stvara emituje energiju koja figuraciju odbacuje, ne samo kao izvesnu zamućenost, već i kao parazita koji sprečava plastičnu energiju da se potpuno i autohtono razvije. Po takvoj definiciji figurativno slikarstvo nije umetnost već jedan živi fosil koji nikada neće postati gospodar svog likovnog jezika i njegove arhetipske čistote.
01.01.00
Danas
18.04.2001.
Pariski razgovori kod Sterije
Nesanica u "Nesanici"
Tridesetpeta po redu "Nesanica" u istoimenoj biblioteci KOV je knjiga "Pariski razgovori" Ivane Simeonovic - Celic koja ce biti veceras u 19 sati predstavljena na tribini Sredom kod Sterije u Vrscu. To je, u stvari, i jedan mali jubilej jer KOV obelezava tridesetpeto izdanje u biblioteci ciji je naslov preuzet od skepticnog mislioca Siorana, koji je ciljao na neophodnost neprekidnog gledanja u tamu sveta koji nas okruzuje.
U Nesanici KOV objavljuje knjige koje zanrovski i tematski prelaze klasicne granice senzibiliteta i standardne forme pisanja (dnevnici, razgovori, molitve, drame, prepiske, dokumenti). Medju dosadasnjim izdanjima su knjige Dusana Matica, Hansa Encenzbergera i Jovice Acina, Olje Ivanjicki i Carlsa Simica, Mirce Elijadea i Margarit Diras, Dragoslava Srejovica i Vladete Jerotica, Davida Albaharija i Zana Bodrijara, Ezena Joneskoa i Milke Lucic, Anri Misoa i Franca Kafke, Emila Siorana i Tomasa Mana, Nikole Milosevica i Andreje Hurton, a poslednje dve su Vase Pavkovica i Ivane Simeonovic - Celic.
Knjiga "Pariski razgovori" obuhvata razgovore-intervjue sa jednim brojem znacajnih evropskih slikara koji zive i rade u Francuskoj. U pitanju su zvucna imena moderne umetnosti, kao sto su Zan Devan, Pjer Sulaz, Hans Hartung, Ana Eva Bergman, Zan Elion, Zerar Snajder, Maks Bil i drugi. Autorka je, osim sto se bavi likovnom kritikom i prevodjenjem, i redovni profesor na FLU u Beogradu (predmet istorija umetnosti).
S. D.
