Tehnika starog pisma i minijature

27.12.07 Politika

Knjiga dr Vere Radosavljević kapitalno je delo, retko u svetu i kod nas.
Poput trezora pisane reči, knjiga sa naslovom „Tehnika starog pisma i minijature”, kao obnovljeno izdanje Narodne biblioteke Srbije, iz 2007, donosi do savremenog čitaoca, iznesene na svetlost dana, tajne kulturne tradicije sačuvane u starim rukopisima.
Autor ovog obimnog dela od 504 strane jeste Beograđanka po rođenju i školovanju, dr Vera Radosavljević, podsećajući nehotice svojim svestranim obrazovanjem u centrima Evrope, da je istorija Beograda kao pravog, velikog evropskog grada, počivala na takvim njegovim žiteljima. Kao neumorni, radoznali i dugogodišnji tragalac za tajnama prošlosti, naše, poređene sa srodnim, stranim, u bojama minijatura, iluminacija, inicijala starih rukopisa, dr Radosavljević svojom knjigom svedoči da se kulturna tradicija može učiniti živom i prisutnom u savremenom trenutku. Potrebno je samo da bogato znanje iz raznih oblasti prati otvoren i hrabar istraživački duh, kako bi se uspostavio pravi naučni dijalog, sa višedimenzionalnim autorstvom starog pisma.
To je izuzetno ostvarila dr Vera Radosavljević, inženjer tehnologije i doktor istorije umetnosti. Povezujući samo naoko različite oblasti znanja, tehnološko-hemijsku i istorijsko-umetničku, u svom retkom i specifičnom interdisciplinarnom poduhvatu otišla je još dalje, stavljajući u juksta-poziciju teorijska saznanja iz prošlih vremena sa praktičnim laboratorijskim opitima savremenog trenutka.
Hermeneutički pristup pisanim tragovima stvaralaštva prošlosti, odnosno takozvano uživljavanje koje su smatrali nezaobilaznim u izučavanju tradicijskih kultura postmodernistički teoretičari, dr Vera Radosavljević je ostvarila spontano kao fundamentalni istraživač. Bila je spremna na kritički pristup tumačenjima u knjigama o starim rukopisima i minijaturama, dajući prednost izvornim materijalima, pokušavajući da u nekadašnjim takozvanim tehnikama pisanja i iluminacije starih rukopisa otkrije postupak, metod.
Koristeći u svojim laboratorijskim opitima iste nekada upotrebljavane materijale za boje i pigmente, u identičnim sudovima, ona je na osnovu starih recepata za pripremanje boja, eksperimentalno proveravala danas nekadašnje pisane recepture.
Osim teorijskog uvida u metode očuvanja i restauracije umetničkih svedočanstava na starim rukopisima, dr Vera Radosavljević je sve to osavremenila i učinila sadašnjošću u praktičnom radu preko Konzervatorske laboratorije Narodne biblioteke Srbije, čiji je bila osnivač i višegodišnja prva ličnost u rukovođenju njenim konzervatorskim i restauratorskim radom.
Otkrića do kojih je stigla proučavajući i obimnu literaturu kao i same stare rukopise, pored eksperimentalno-praktičnih provera teorijskih postavki, sintetizovano su izneta u tekstu ove dragocene knjige. Po navodima uglednih znalaca ovih oblasti, profesora Univerziteta iz Zagreba i Beograda, njenih recenzenata, reč je o kapitalnom delu, retkom u svetu i kod nas.
Jednovremeno, zbog takozvane upornosti tradicije, u ovom delu su citirani, komparacije radi, izvori iz najstarijih vremena, vavilonski na primer, pokazujući njihovu srodnost i sa docnijim evropskim razdobljima.
U knjizi je od posebne vrednosti Katalog recepata za dobijanje boja i pigmenata, korišćenih za iluminacije rukopisa, od VIII do XVIII veka.
Dr Vera Radosavljević je, slikovito rečeno, poput svojevrsnog alhemičara napravila i Registar najčešće korišćenog bilja za dobijanje pigmenata. Takođe je i građu do koje je došla u pisanju ove izuzetne knjige raspoređivala po bojama, a ne po hemijsko-tehnološkom principu prirode i porekla pigmenata. Ovako formiran korpus naučno relevantne građe bio je od posebne važnosti ne samo za minijature starih rukopisa već i za srednjovekovno slikarstvo.
Nezaobilazno je da se pomene da je, pod rukovodstvom dr Vere Radosavljević, konzervirano Miroslavljevo jevanđelje, što je omogućilo da ono bude uvršćeno u Registar zaštite kulturno-istorijske, svetske baštine.
Iako je fizička zaštita, tehnološkim putem, starih rukopisa način da oni budu sačuvani za sva buduća pokolenja, pojavljivanje ovakvih kapitalnih knjiga zasnovanih na fundamentalnim istraživanjima, predstavlja još jedan živ i dinamičan vid zaštite kulturne prošlosti kroz otvorenu komunikaciju sa znanjima novih epoha.

Mirjana Popović-Radović