Dekodirani Da Vinčijev kod

22.10.05

Planetarna pomama za knjigom Dena Brauna “Da Vinčijev kod”, proizvela je još jedan fenomen: tumačenje određenih istorijskih i teoloških činjenica na kojima počiva radnja ovog romana. Među brojnim djelima, koja svojim sadržajima pokreću lavinu pitanja kao i sporove oko Braunovog romana, nalazi se i knjiga “Dekodirani Da Vinčijev kod” Ejmi Velborn, koja kao izričit katolik oštro opovrgava bestseler. “Dekodirani Da Vinčijev kod”, objavljen u izdanju “Narodne knjige”, u prevodu Mice Pavlović takođe bilježi odličnu prodaju.
Knjiga Ejmi Velborn je provokativno štivo i bavi se nekim spornim pitanjima koja je pokrenuo apsolutni svjetski bestseler “Da Vinčijev kod” Dena Brauna, a prvenstveno iz oblasti teologije i istorije. Razmatrajući Braunove izvore, ispitujući i provjeravajući njegove opise ranohrišćanskih spisa, učenja i sporova - događaje koji su opširno dokumentovani, Ejmi Velborn je ponudila odgovore na brojne nedoumice koje proizlaze iz ovog romana. Pišući jasnim i lako čitljivim stilom, ona iznosi svoje argumente i opštepoznate činjenice o hrišćanskoj nauci i istoriji, ukazujući na greške po pitanju religije, istorije i umjetnosti, koje sadrži Braunova knjiga. “Dekodirani Da Vinčijev kod” moguće je čitati i bez prethodnog upoznavanja sa Braunovim romanom, jer je Ejmi Velborn iznijela detaljan tok radnje romana “Da Vinčijev kod” kako bi uporedo komentarisala ili uporedila određena poglavlja. No kritika ipak smatra da je Ejmi Velborn bila isuviše stroga prema Braunovom romanu te da je je zanemarila činjenicu da je on autor fikcionalnog, a ne istoriografskog djela, zbog čega i nije bio obavezan da se drži istine.
Ejmi Velborn je rođena 1960. godine u Indijani (SAD). Završila je studije istorije i specijalizaciju iz istorije Crkve. Predavala je teologiju u Katoličkoj školi i pisala za poznate američke katoličke listove (“The Florida Catholic”, “Our Sunday Visitor”, “Catholic News Service”). Napisala je seriju katoličkih knjiga za djecu i tinejdžere (“Šest nedjelja sa Biblijom”, “Ovdje. Sad - Katolički vodič za dobar život”)

Šta je bio glavni razlog koji Vas je podstako da napišete “Dekodirani Da Vinčijev kod”?
- Najvažniji zadatak za mene je bio da ne napišem isuviše sarkastičnu knjigu i knjigu koja osporava. Roman je toliko blesav i na nesreću mnogi ljudi su svu istoriju u njemu uzeli za ozbiljno. Željela sam da na neki način doprem do tih ljudi, ali ne da ih udaljim od sebe tako što ću reći da su bili blesavi.

Kako Vi objašnjavate veliki uspjeh “Da Vinčijevog koda”?
- Mnogi ljudi vole romane baš zbog misterija koje mogu pronaći u njima i otkrivanja mnogih tajni koje im knjiga može ponuditi. Smatraju da tu postoji dosta neizvjesnosti. Ali, takođe mnogi vole i religiozne teme. Izdavač je sproveo veoma jaku marketinšku kampanju još prije izlaska knjige iz štampe. Možda to objašnjava tako veliku popularnost bolje nego bilo šta drugo.

“Da Vinčijev kod” je samo roman, fikcija. Zašto čitaoci tako slijepo vjeruju svemu što je tu napisano?
- Čitaoci su povjerovali, jer na početku romana “Da Vinčijev kod” Den Braun ima jednu stranicu koju je naslovio “Činjenice”. Tu je napisano da su Sionski priorat i Opus dei istinske organizacije i da su svi dokumenti opisani u romanu vjerodostojni. To navodi čitaoce da pomisle kako je sve što je Braun rekao o istoriji istinito. U dodatku data je bibliografija romana - to su stvarne knjige, i kada učeni ljudi govore, oni aludiraju na te knjige i govore veoma autoritativno, govore stvari poput “Brak Isusa i Marije Magdalene je stvar istorijskih zapisa”. Neobrazovani čitalac biva lako obmanut takvim stvarima, takvim jezikom i stilom pisanja.

Da li je poznato da je Leonardo da Vinči zaista ugrađivao u svoja djela tajne kodove? Den Braun nam sve tako dobro ilustruje i daje očite primjere!
- Svi umjetnici su, po nekakvom sopstvenom osjećaju ugrađivali “kodove” u svoja djela, nešto što sadrži višeslojna značenja. A, da li Da Vinčijeva djela sadrže kodove koja se odnose na Isusa, Mariju Magdalenu, Gral i Sionski priorat? odgovor je - ne. Njegovo krivo tumačenje ne temelji se na razumijevanju renesansne umjetnosti Leonarda da Vinčija. Nema dokaza da je Leonardo uradio bilo kakve stvari nalik pomenutima, jer on je vodio opsežne dnevnike u kojima je bilježio svoja zapažanja i ideje. On bi vjerovatno to i pomenuo. Na kraju, Sionski priorat ne postoji u obliku koji je Den Braun opisao, zato ni Leonardo nije mogao biti njegov član.To je baš smiješno.

Da li je vjerska organizacija Opus dei zaista takva kakvom je prikazuje Braun?
- U “Da Vinčijevom kodu” je opisano da je Opus dei grupa posvećena kontrolisanju crkve, koja opstaje u tajnosti i ima sveštenike koji ubijaju. Ništa od svega toga. Opus dei je pretežno vjerska organizacija, udruženje posvećeno pomaganju članovima širom svijeta kako bi lakše izdržali u svojoj vjeri. Opus dei znači “Božije djelo”. Članovi grupe Opus dei su biznismeni, pravnici, ljekari, profesori i svi oni koji Jevanđelje uzimaju za ozbiljno i pronalaze da im spiritualnost, koju nudi Opus dei, pomaže. Osim toga, Opus dei i nema sveštenike. Oni tu uopšte ne postoje!

Car Konstantin je odigrao veliku ulogu u širenju ranog hrišćanstva?
- Do vremena kada je Konstantin dospio na carski tron, hrišćanstvo je već postojalo skoro 300 godina. Njegova uloga nije bila onakva kako to Den Braun opisuje - on kaže da je Konstantin izmijenio hrišćanstvo tako što su hrišćani napali obožavanje Isusa kao Boga, što kako on kaže nije učinjeno nikada ranije. To su gluposti. Konstantinova uloga u hrišćanskoj istoriji je dvostruka: on je dozvolio hrišćanima da svoju vjeru slobodno ispovijedaju, sprovode u Rimskom carstvu, i sazvao je sabor u Nikeji, na kome je potvrđeno odbacivanje jeresi Arijevog učenja te su zaokružene odluke Nikejskog sabora koje mi i danas citiramo.

Da li je Sionski priorat stvarna organizacija?
- Ne, i to je dobro poznato u Francuskoj. Sredinom 20. vijeka čovjek po imenu Pjer Plantar krivotvorio je ideju o toj grupi i sastavio je obmanjujuću listu bivših vođa te grupe, na kojoj su se našla i imena Viktora Igoa i naravno - Leonarda da Vinčija. Otkrilo se da je Plantar prevarant.

Smatrate li da su romani “Da Vinčijev kod” i takođe “Anđeli i Demoni” smišljen napad na katoliču crkvu?
- Mogli bi biti. Ali ja zaista ne brinem zbog ta dva romana.

Da li je moguća korekcija istorije rane crkve i definisanje uloge žene u ranoj crkvi? Kakav je Vaš odgovor na to?
- Naravno, to je moguće i neophodno. Ono što je Den Braun rekao o istoriji rane crkve je zaista pogrešno. On je rekao da Isus nije poštovan kao Gospod sve do četvrtog vijeka. Pročitajte Pavlove poslanice Filipljanima, napisane su samo 30 godina poslije Isusove smrti i uvjerićete se o kakvim je pogreškama riječ.

Koje je istinsko porijeklo Merovinške loze (loze za koju Den Braun tvrdi da potiče od Isusa Hrista)?
- Merovinška loza počinje sa Klovisom, prvim franačkim kraljem iz petog vijeka.

A, šta je sa Svetim gralom? Koja je prava istina?
- Sveti gral je mit. On nije “zvanična” relikvija u katoličkoj tradiciji (kao što je, recimo Sveti krst). Njegovo porijeklo je, najvjerovatnije, keltsko iz ranog srednjeg vijeka, i posmatran je kao putir kojim se Isus služio na proslavi Posljednje večere i koji je, neke legende kažu, Josip iz Arimateje koristio da sakupi Isusovu krv sa krsta. Sveti gral nikada nije izjednačavan sa Marijom Magdalenom.

Pronalazite li vi i neke dobre strane “Da Vinčijevog koda”?
- Jedina dobra strana je ta što su stvorene dobre prilike da se razgovara o Isusu i porijeklu ranog hrišćanstva. Ja pozivam svakoga ko se zaista interesuje za te vrijednosti neka jednostavno počne sa izučavanjem Novog zavjeta i istorije rane crkve. Vjerujte mi, “Da Vinčijev kod” se po tom pitanju ne koristi kao literatura ni na jednom studijskom kursu.

Znate li kakve su reakcije i mišljenje Dena Brauna o Vašoj knjizi “Dekodirani Da Vinčijev kod”?
- Sigurna sam da on nema mišljenje. Postoji nekoliko knjiga poput moje, napisanih povodom Braunovog romana, ali on nikada nije komentarisao nijednu od njih.

Kakav je Vaš sud o romanu Dena Brauna “Anđeli i Demoni”? Ima li tu nelogičnosti i pogrešno interpretiranih događaja?
- Nijesam ga čitala, ali znam puno ljudi koji smatraju da je loš kao i “Da Vinčijev kod”. Uopšteno, ima mnogo naučnih grešaka u toj knjizi. Jedanput sam o njoj razgovarala sa jezuitskim sveštenikom, on je bio i profesor fizike. Kasnije je došao da mi pokaže listu na kojoj se nalaze pogreške naučnog karaktera iz romana “Anđeli i Demoni”.

Den Braun je svoje ideje preuzeo iz drugih knjiga

Den Braun piše da je Isus Hristos bio oženjen Marijom Magdalenom? Gdje su korijeni te ideje?
- Nema učenog čovjeka koji vjeruje da su Isus i Marija Magdalena bili vjenčani. U jevanđeljima, najpouzdanijem izvoru informacija o Isusu, Isus je predstavljen u jednini, kao samac, zapravo uz vrstu prezira prema porodičnim vezama. Nema razloga da se ne vjeruje kako je takav opis (Den Braunov, prm. a.) netačan. Braun je svoje ideje preuzeo iz drugih knjiga: “Sveta krv, sveti gral “ (autora Majkla Bejgona, Ričarda Lija i Henrija Linkolna) i “Otkrovenje templara” (autori su Lin Piknet i Klajv Prins), obje knjige su objavljene tokom 1970-ih i 1980-ih i one sadrže te krivotvorene ideje. U stvari, jedan od autora prve knjige je sudski tužio Dena Brauna zbog plagiranja.

Lažni ili pogrešni izvori

- Za sada smo na putovanju kroz istorijski prikaz, tako ležerno iznesen u djelu “Da Vinčijev kod” - kaže Ejmi Velborn u svojoj knjizi “Dekodirani Da Vinčijev kod” - saznali sljedeće:
- Izvori navoda o najranijoj hrišćanskoj istoriji korišćeni u toj knjizi, kreću se od potpuno izmišljenih i neosnovanih do nebitnih.
Braun se, konstruišući svoju verziju događaja, ne služi nijednim izvorom iz doba o kome je riječ: ni Novim zavjetom, ni spisima biskupa i propovjednika, ni liturgijskim dokumentima, ni istorijskim dokumentima. Njegovi su prikazi stvaranja Kanona Svetog pisma, Nikejskog sabora, Konstantinove vladavine i ranohrišćanskog shvatanja Isusovog identiteta, redom i bez izuzetka, pogrešni, te nemaju nikakve veze, ni s nekadašnjim, a ni sa ovovremenim shvatanjem navedenih događaju - piše Velborn.

Vujica OGNJENOVIĆ