Engleska tragedija

ja“ mu je tri meseca kasnije donela mesto dirigenta bečke opere (setimo se srpskih oficira u austrougarskoj vojsci koji su za prelazak iz pravoslavlja u rimokatolicizam nagrađivani brzim napretkom u karijeri, tj. generalskim činovima, slučaja Mihaila Bulgakova u Sovjetskoj Rusiji, i mnogih drugih). U svemu, u svom voljenom Beču, Maler ne oseća antisemitizam i pored očiglednih dokaza koje mu predočavaju prijatelji. Jednostavno, želi da ga smatraju muzičarem sveta. Drama Engleska tragedija iz 2002. donosi priču o jednoj engleskoj porodici iz vrha društvene i političke lestvice. Tenzija je građena na različitim karakterima i pogledima na društvo dva sina ser Lepoloda Ejmrija, člana kabineta vlade Vinstona Čerčila tokom Drugog svetskog rata. Vreme događanja je godina 1945. i Evropa se deli na pobednike i pobeđene. U svetlu toga sin Džon Ejmri je u dubokoj koliziji. Zbog govora na nemačkom radiju, posle sloma Trećeg rajha, dospeva u zarobljeništvo italijanskih partizana, da bi u Engleskoj suđen za veleizdaju. I pored dobre volje svoje okoline (ogorčen na laburiste, koje smatra komunistima, na američku vladu, na Jevreje i boljševike), on pred sudijom u jednoj rečenici priznaje sve tačke optužnice i tragično završava od ruke kraljevskog dželata. Treća drama Kolaboracija iz 2007. opet tematizuje umetničke i lične dileme. S jedne strane je Stefan Cvajg, austrijski Jevrejin, u vreme između dva rata (i dan danas) vrlo čitan pisac, koji zajedno sa ženom u brazilskom izbeglištvu 1942. izvršava samoubistvo, s druge muzičar Rihard Štraus kome Cvajg treba kao pisac libreta za opere, a koji istovremeno sarađuje sa nemačkim vrhom te komponuje himnu za Olimpijske igre u Berlinu 1936. Opet, uzaludan je vapaj starog muzičara: „Da li mislite da je moja ideja vodilja pomisao da sam Nemac? Da li verujete da je Mocart komponovao kao „Arijevac“? Ja poznajem samo dva tipa ljudi: one s talentom i one bez njega“. Sve tri drame, vidimo, iz ovih naznaka, u prvi plan ističu etičnost i njeno povlačenje pod strašnim pritiskom ideoloških, verskih, političkih predrasuda koje su harale 20. vekom uništavajući milione ljudi.