Filmski letak 1976-1979

24.12.09 Politika

Kultni srpski filmski reditelj Sobodan Šijan predstaviće 24. decembra u knjižari-galeriji “Glasnik” u Beogradu knjigu “Filmski letak”, zbirku fanzina koje je samostalnu izdavao krajem 70-ih godina prošlog veka, a tom prilikom biće otvorena i prodajna izložba njegovih originalnih signiranih grafičkih listova.
Šijan je nedavno predstavio “Filmski letak” i na 15. pulskom festivalu knjiga i autora “Sa(n)jam knjige u Istri”, a na promociji u “Glasniku”, osim njega, učestvovaće i Branko Kukić, Teofil Pančić i Dejan Sretenović.
“Filmski letak” je neobična i unikatna knjiga, kako po sadržaju, tako i po formi, koja oslikava jedinstven filmski i likovni izraz Šijana.
Sadrži 43 filmska letka kojima Šijan eksperimentiše filmskim izrazom i načinom mišljenja.
Šijan je “Filmski letak” definisao kao vrstu “fanzina” ili “uradi sam” glasila (pre nego novine) - negde između siromašne grafike i samizdata, a nastao je sa idejom da se jednom mesečno sačini grafičko-tekstualni iskaz o filmu ili u vezi sa filmom (u najširem smislu te reči).
Prema njegovim rečima, zato koristi tu knjigu da takve letke, ali i neke koji su originalno štampani crno-belo, a čije su makete sačuvane, objavi u novoj, doteranoj, varijanti, onako kako su i onda mogli da izgledaju da je na raspolaganju imao bolje uslove za štampu.
Drugi deo te knjige, pored njegove iscrpne filmografije, bibliografije i podataka o izložbama, sadrži još nekoliko priloga (tekstova).
“U međuvremenu, snimio sam još dva celovečernja filma i objavio još po nešto, pa se u ovom poglavlju nalaze i ti podaci kao i nekoliko eseja nastalih posle 2000. godine”, naveo je Šijan o knjizi.
Šijan se u aprilu ove godine predstavio i izložbom “Oko filma” u Salonu Muzeja savremene umetnosti u Beogradu, koja je obuhvatila njegovu vizuelnu produkciju iz perioda pre ulaska u profesionalnu kinematografiju (1968-1979) i “u pauzi” bavljenja igranim filmom (1998-1999) - slike, akvarele, eksperimentalne filmove, filmske letke, storibordove, foto-kolaže, fotogafiju i video-radove.
Rođen 1946. u Beogradu, gde je završio slikarstvo na Akademiji za likovne umetnosti i filmsku režiju na Fakultetu dramskih umetnosti, gde i danas predaje, Šijan je režirao nekoliko najuspešnijih i najpopularnijih srpskih filmova.
Krajem 60-ih, kao slikar, bio je blizak Medijali i idejama Leonida Šejke, dok je početkom 70-ih pripao neistraženoj oblasti domaće psihodelične umetnosti, da bi kasnije, u drugoj polovini sedme decenije, delovanjem u mediju fotografije, videa, grafike, kolaža, fanzina i plakata, nastupao u okviru nove umetničke prakse.
Fotografije i video radove izlagao je u zemlji i u inostranstvu.
Kao reditelj, bavio se eksperimentalnim filmom, radio je televizijske emisije i filmove, da bi se početkom 80-ih uključio i u profesionalnu kinematografiju.
U široko sprovedenoj anketi Akademije za filmsku umetnost i nauku, povodom stogodišnjice filma u Jugoslaviji 1996. godine, njegov film “Ko to tamo peva” (1980) proglašen je za najbolji jugoslovenski film snimljen u proteklih 50 godina.
Njegova filmska ostvarenja stekla su kultni status u svim zemljama bivše Jugoslavije. U decembru 1999. godine, u anketi koju je povodom kraja milenijuma organizovao nezavisni sarajevski list “Slobodna Bosna”, filmski stvaraoci, kritičari i novinari iz svih republika bivše Jugoslavije, takođe su izglasali “Ko to tamo peva” za najbolji film proizveden na teritoriji prethodne Jugoslavije.
Šijan je napisao i priredio više knjiga i brošura o srpskim i svetskim filmskim rediteljima, a objavljivao je filmske kritike, eseje i intervjue u domaćim i stranim novinama, časopisima i knjigama, a mesečni fanzin “Filmski letak” samostalno je izdavao od 1976. do 1978.
Bio je 1990-91. i direktor Jugoslovenske kinoteke, a podneo je otkaz zbog političkih pritisaka Miloševićevog režima.
Predavao je filmsku režiju na univerzitetima u SAD (USC, UCLA, LMU/LA) i u Beogradu (Akademija umetnosti i FDU).
Objavio je 1998. godine knjigu poetske proze “Vrtoglavica, kinematografske pesme”, o poznatom Hičkokovom filmu, a 2005. se vratio fotografiji izložbom “Vrtoglavica, foto-sekvence”.

26.11.09 Vreme

U izdanju "Službenog glasnika" upravo je objavljena knjiga Slobodana Šijana pod naslovom Filmski letak. Reč je o kapitalnom, vizuelno raskošnom izdanju na granici između likovnog, filmskog i literarnog žanra, reprezentativnom autopoetičkom iskazu jednog od naših najznačajnih filmskih reditelja, autora čuvenih ostvarenja Ko to tamo peva, Maratonci trče počasni krug, Davitelj protiv davitelja. Osnovu knjige čine 43 "filmska letka" koja je Slobodan Šijan pravio u periodu između 1976. i 1979. godine, a koja danas svedoče o njegovoj dubokoj posvećenosti, poznavanju i razumevanju filmske umetnosti u vremenu koje prethodi realizaciji njegovog prvog dugometražnog igranog filma Ko to tamo peva (1980), danas po opštoj oceni najboljem filmu domaće kinematografije. "Filmski letak je neka vrsta ‘fanzina‘, ili ‘uradi sam’ glasila (pre nego novina), negde između siromašne grafike i samizdata", kaže Šijan u predgovoru knjizi, "nastao sa idejom da se jednom mesečno sačini grafičko-tekstualni iskaz o filmu ili u vezi sa filmom (u najširem smislu te reči – tj. ‘sve je to movie’, što bi rekao Tom Gotovac). Izrađivan je u nekoj od meni dostupnih grafičkih tehnika za umnožavanje, na samo jednom listu A4 formata, i deljen prijateljima i ostalim zainteresovanim licima. Smatrao sam da sve što neko ima da saopšti o nečemu, može i mora da stane na jedan list hartije, da je sve drugo entropija, hiperprodukcija, zatrpavanje sveta otpacima, arčenje hartije i slično." Pored filmskih letaka, u knjigu je uključen i drugi vizuelni materijal (fotografije, crteži, novinski isečci), kao i propratni tekstovi, odnosno Šijanova sećanja na ljude i događaje i eseji o filmu i povodom filma, posvećeni Robertu Bresonu, Ričardu Flejšeru, Hauardu Hoksu, Džonu Fordu, Alfredu Hičkoku, Mikelanđelu Antonioniju, Tomislavu Gotovcu, Ljubomiru Šimuniću i drugima. Osim toga, tu je i autorova kompletna filmobiografija, kao i tekstovi u kojima Šijan govori o naličju jugoslovenske filmske industrije, odnosno o tome sa čim je sve imao da se izbori da bi svoje filmove uopšte snimio.