Nacizam i antika

vu povezanost pronalazimo svuda: u neogrčkim skulpturama-aktovima vajara kao što su Arno Breker i Josef Thorak, u neodorskoj arhitekturi Troosta, u Speerovim neorimskim građevinama, a školski udžbenici pokazuju neverovatnu sliku antike u Sredozemlju, akademski radovi otkrivaju detaljne studije o Plavoj kosi kod indogermanskih naroda antike, ili pak članke pune ideoloških motiva na temu ’Jevrejina u grčko-rimskoj antici’. Potonje je izazvalo naročito interesovanje u Trećem Rajhu, i to sve do poslednjih trenutaka aprila 1945. kada Völkischer Beobachter i dnevni list Das Reich objavljuju tekstove o Drugom punskom ratu i preokretu sudbine Rima protiv Hanibala-Staljina.
Ništa od toga ne umanjuje naše čuđenje: kakva je to neobična manija usred XX veka mogla da navede službenike nacističkog režima da toliko govore o Grcima i Rimljanima? Da naručuju stvaranje neoantičkih dela i novinske članke o Rimu i Fabijima? Da antiku kroz akademske radove i reforme školskih programa brižljivo presvuku u ideološko ruho savremenosti?“Iako se danas uopšteno smatra da nacionalsocijalizam ne predstavlja izolovanu pojavu u istoriji političkih ideja (a donekle čak i praksi), nego je samo ekstremna forma u kontinuumu stare, i dalje aktuelne ideologije okcidentalizma, koja zapadnoevropsku kulturu i njene narode vidi kao superiorne i jedino civilizovane, koja vlastito varvarsko i agresivno postupanje prema „rasno i kulturno inferiornim“ neprijateljima opravdava kao legitimno i moralno opravdano (jer je u cilju odbrane svetlosti od tame, dobra od zla, Zapada od Istoka itd.), nemački nacionalsocijalizam i italijanski fašizam ipak pokazuju specifične osobenosti. Zapad je tokom više vekova proizvodio bezbroj opresivnih diskursa čije su mete bile narodi i društva Azije, Afrike, Okeanije, Južne i Severne Amerike, ali i istočne Evrope, i to u najvećoj meri u cilju zauzimanja tuđih teritorija, pljačke, iskorišćavanja prirodnih i ljudskih resursa. Ali tek s pojavom naučnog rasizma, kog je omogućila nova racionalnost u XIX veku, stari šovinizmi i uverenja o kulturnoj i rasnoj nadmoći dobijaju novu legitimaciju, bez koje ih nacionalsocijalizam ne bi mogao do te mere intenzivirati i upotrebljavati. Francuski istoričar Johann Chapoutot ukazuje na još jednu osobenost nemačkog nacionalsocijalizma, često zapostavljenu u istoriografiji: njegov svesrdan pokušaj da kolonizuje antičku prošlost, da je agresivno prisvaja, da sistematski manipuliše njom i koristi je u cilju obogotvoravanja sebe, a dehumanizacije drugih i drugačijih. U tom projektu nisu učestvovali samo istoričari i pedagozi, za njega su se zalagali i umetnici, arhitekte, arheolozi, lingvisti, slavni nemački filozofi i klasični filolozi.