Svetlana Aleksandrovna Aleksijevič (1948, Stanislav, Ukrajina), sovjetska i beloruska književnica, novinarka i scenarista dokumentarnih filmova. Piše na ruskom jeziku. Otac joj je bio Belorus, majka Ukrajinka. Završila je studije žurnalistike na Beloruskom državnom univerzitetu 1972. i radila kao vaspitačica, učiteljica istorije i nemačkog jezika u nekoliko škola na jugu Belorusije i kao novinar u lokalnim beloruskim novinama. Primljena u Savez pisaca SSSR 1983. Od 2000. godine živela u Italiji, Francuskoj i Nemačkoj, a od 2013. ponovo u Belorusiji. Njene knjige, pisane u maniru dokumentarističke proze, prevedene su na 20 jezika, dobila je brojne književne nagrade u Sovjetskom Savezu i Rusiji, zatim Herderovu, Remarkovu, američku Nacionalnu nagradu kritike, srednjoevropsku književnu nagradu „Angelus“, a 2015. godine Nobelovu nagradu za književnost za „višeglasno stvaralaštvo – spomenik stradanju i herojstvu našega vremena“. Slog njene prve knjige Otišao sam sa sela partijska cenzura je 1976. godine rasturila zbog kritike represivnog sistema izdavanja pasoša sovjetskim građanima. Druga njena knjiga Rat nema žensko lice (1985), zapravo prva koja je objavljena, početak je njenog zamišljenog ciklusa „Glasovi utopije“ i zasniva se na zapisima iskaza žena učesnica Drugog svetskog rata. Slede u istom maniru knjige Cinkani momci (1991), sastavljena od priča majki koje su izgubile svoje sinove u ratu u Avganistanu, i Začarani smrću (1993), posvećena problemu samoubistva u vreme oštrih društvenih promena u bivšem Sovjetskom Savezu. Posle Černobiljske molitve (1997), koja joj je donela svetsku slavu i objavljena u 4 miliona primeraka, objavila je još knjige Poslednji svedoci – nimalo dečje priče (2004), u kojoj o Drugom svetskom ratu na području tadašnjeg Sovjetskog Saveza govore svedoci koji su tada bili deca, i Second hand vreme (2013), gde autorka tematizuje problem uticaja istorije raznih država na svest njenih građana u procesu formiranja fenomena „sovjetskog čoveka“.Napisala je dvadesetak scenarija za dokumentarne filmove i tri drame.Na Svetlanu Aleksijevič su najviše uticali beloruski pisci Ales Adamovič i Vasilj Bikov, a donekle i Varlam Šalamov, koga je smatrala najboljim piscem XX veka, dok nju kritika svrstava među najznačajnije predstavnike dokumentarističke proze, kao što su Truman Kapote i Norman Majler.
10.12.15 Blic
SUROVI ANTIFAŠIZAM: Nobelova nagrada u Stokholmu i Srbiji
Današnja dodela Nobelove nagrade za književnost biće svojevrsni presedan! Ne zbog toga što je priznanje pripalo ženi koja piše o ženama u ratu, a ni zbog toga što njen, i prvi ikada objavljeni roman, a i prvi uošte prevedeni na srpski, izlazi baš na današnji dan, već zato što je ona novinarka, pa je ovo prvi put da ugledna književna nagrada pripadne non-fikšn prozi.
Po mnogim procenama, tokom Drugog svetskog rata je, sa sovjetske strane, bar milion žena bilo mobilisano i učestvovalo u ratu. Nalazile su se u svim rodovima i vidovima armije: od pešadije, preko snajperista i diverzanata, pa do tenkista i pilota.
Novinarka Svetlana Aleksijevič (1948) je napisala svega pet knjiga dokumentarne proze, što je bilo dovoljno da joj žiri dodeli najvažnije svetsko priznanje za književnost. Na sličan način obrađivala je Černobiljsku nuklearnu katastrofu, Drugi svetski rat, sovjetsko ratovanje u Avganistanu osamdesetih i o životu u postkomunističkim zemljama bivšeg SSSR-a.
Kao što je i ostale svoje knjige sklapala kao celovite mozaike, sačinjene od ispovesti pojedinaca, tako je i ovu, "Rat nema žensko lice", Beloruskinja prvo, krajem sedamdesetih, inicirala kao temu u glasilu u kojem je radila, da bi potom, na osnovu dopisa i adresa koje je tako dobila, četiri godine putujući hiljadama kilometara po celom Savezu Sovjetskih Socijalističkih Republika i prikupljajući dirljive izjave žena.
Njene neverovatno sugestivne, tragične, emotivne, pa i komične priče, moglo bi se reći i pomalo feminističke, prvi put su 1983. štampane u časopisu "Oktobar", ali u cenzurisanoj verziji. Toliko su bile potresne, kao i ideološki problematične, da su, evo tek sada objavljene integralno u izdanju "Čarobne knjige". Štaviše, ona je u ovoj verziji objavila i razgovore i sa cenzorom i sa sobom kao autocenzorom...
Nesvakidašnja knjiga! Ne samo ženska.
