01.01.00
Politika
14.04.2000.
"Sabrane pesme" Branka Radičevića
Od tuge do opomene
Prvo celovito izdanje "Sabranih pesama" jednog od najvećih srpskih pesnika pojavilo se tek sada, u kolu Srpske književne zadruge
U kolu Srpske književne zadruge upravo je objavljeno prvo celovito izdanje "Sabranih pesama" Branka Radičevića. Jedan od najvećih srpskih pesnika, reformator srpske poezije, istakao je juče Dušan Ivanić, priređivač knjige, tek sada je dočekao kritičko izdanje svog dela. U ovu knjigu su ušle "Pesme" iz 1847. "Pesme" iz 1851. godine, stihovi objavljeni između ovih zbirki, lirske pesme, epski odlomci, poeme i epske pesme, nađeni u pesnikovoj zaostavštini, kao i đačke pesme na nemačkom.
"Pesme" Branka Radičevića, ističe Ivanić, nisu prihvaćene jednodušno, kako bi moglo izgledati s obzirom na njihovu prekretničku ulogu u srpskoj poeziji i na njihovu pozniju popularnost. Poznati sud Đure Daničića, pesnikovog prijatelja i odlučnog Vukovog pristalice, bio je, zapravo, usamljen u književnoj javnosti.
U promenjenim književnim prilikama, o estetskoj strani te poezije počeće drugačije da se raspravlja od osamdesetih godina HîH veka. Pripadnici starije generacije obnavljaju prigovor zbog nesputane erotske sadržine (Matija Ban upotrebljava atribut pornografski), a mlađi, nesumnjivo pod uticajem kritičkih merila programskog realizma, kao težište vrednovanja uključuju misaonost pesničkog teksta, odričući to svojstvo Radičevićevoj lirici (Dragutin J. Ilić). U razgranatu raspravu ušao je i Laza Kostić, protiveći se apologetskom odnosu prema autoru "Đačkog rastanka".
Položaj Branka Radičevića tokom druge polovine HH veka obeležavaju i dalje rasprave književnih istoričara u kojima glavni ton dobija opredeljenje između arhaičnosti, koja bi se, paradoksalno, mogla nazvati evropocentričnošću, i novatorstva, koje bi se, u našim tadašnjim književnim odnosima, moglo vezivati za narodnjaštvo.
Kao i kod većine evropskih romantičara, naglašava Ivanić, priroda je postavljena u osnov poetske poruke i nosećeg raspoloženja Radičevićevih pesama. "Tuga i opomena" gotovo doslovno potvrđuju ovaj pravac, ali i poznija dela estetsko zasnivaju na vezi prirode i čoveka, duše i okoline.
Juče, na prvom predstavljanju knjige, Zlata Numanagić je kazivala pesme "Tuga i opomena" i "Kad mlidijah umreti".
Z. R.
