Radoš Ljušić je rođen 22. novembra 1949. godine u Istoku (Metohija). Osnovnu školu i gimnaziju završio je u mestu rođenja, a studije istorije na Filozofskom fakultetu u Beogradu (1974). Za diplomski rad "Srbija u revoluciji 1848. godine" dobio je Oktobarsku nagradu grada Beograda za stručne radove studenata. Od 1975. godine radi na Odeljenju za istoriju Filozofskog fakulteta u Beogradu. Na odsluženju vojnog roka bio je 1976-1977. godine. Magistrirao je 1978. godine na temi "Namesništvo prve vlade kneza Mihaila (1839-1840)". Doktorsku disertaciju "Kneževina Srbija (1830-1839)" odbranio je 1984. godine. Izabran je u zvanje docenta 1985, vanrednog profesora 1990, a redovnog 1996. godine. Profesor je na Katedri za Nacionalnu istoriju u Novom veku.Bio je predsednik Društva istoričara Srbije, bio je, i sada je član redakcija nekoliko istorijskih časopisa (Istorijski glasnik, Istorijski časopis, Viminacium, Glasnik međuopštinskog istorijskog arhiva Valjeva),zatim Odbora za proučavanje Srpske revolucije i Odbora za 19. vek SANU i urednik je biblioteke "Srpski memoari" u SKZ.
Radoš Ljušić bavi se istorijom srpskog naroda u 19. i 20. veku. Njegova bibliografija broji četiristo bibliografskih jedinica, od toga 26 posebnih izdanja:Srbija i oslobodilački pokreti na Balkanu 1856-1878. Knjiga I, (1856-1866), Beograd, SANU , 1983, 652 (priredio sa Vasilijem Krestićem);
Kneževina Srbija (1830-1839),Beograd, SANU, 1986, XV + 508;
Licej (1838-1863). Zbornik dokumenata, Beograd, Univerzitet u Beogradu-Savremena administracija 1988, 713;
Vuk Karadžić o Srpskoj revoluciji, Beograd, Gornji Milanovac, Književne novine-Dečije novine, 1990, 271;
Alimpije Vasiljević, Moje uspomene, Beograd, SKZ, 1990, 229, priredio, napisao predgovor (str. 19-38) i napomene;
Programi i statuti srpskih političkih stranaka do 1918, Beograd, Književne novine, 1991, 514 (sa Vasilijem Krestićem);
Tumačenja Srpske revolucije u istoriografiji 19. i 20. veka, Beograd, SKZ, 1992, 132;
Vožd Karađorđe 1-2, Smederevska Palanka, Beograd, Invest-Eksport, NIU Vojska-Dečje novine, 1993, 304; 1995, 317 (drugo dopunjeno izdanje - Beograd 2000, 313, 315);
Knjiga o Načertaniju. Nacionalni i državni program Kneževine Srbije (1844), Beograd, BIGZ, 1993, 182;
Srbija 19. veka. Izborni radovi 1-2, NIU "Vojska", Beograd 1994, 1998, 417, 435;
Milan Obrenović, vojvoda, komandant i savetnik Rudničke nahije, Gornji Milanovac 1995, 174;
Rudnička nahija (1816-1839), Zbornik dokumenata Knjažeske kancelarije, Gornji Milanovac 1995, 389 (sa Anom Samardžić);
Prvo namesništvo (1839-1840), Beograd, Prosveta 1995, 179;
Vožd Karađorđe za školu i dom (napisao i priredio), Vajat, Beograd 1996, 112;
Aleksa Simić, Sećanja na knjaza Miloša, Kragujevac, Gornji Milanovac, "Kalenić", Dečje novine, 1997 192;
Kneginja Ljubica, Gornji Milanovac, Dečje novine 1997, 205;
Obrenovići i njihov rodoslov, Gornji Milanovac, SO Gornji Milanovac i Muzej Rudničko-takovskog kraja, 1998, 33;
The Obrenovics and their Genealogy, Gornji Milanovac 1998, 33;
Pranjani u državnim popisnim knjigama (1820-1867), Gornji Milanovac 1998, 196 (predgovor napisao i priredio za štampu):
Atanasko Mihailović, crnogorski knez, sudija i deputat, Gornji Milanovac, Muzej Rudničko-takovskog kraja 2000, 111;
Ljubavi srpskih vladara i političara, Zograf, Niš 2000, 233 (četiri izdanja);
Istorija srpske državnosti, knj. II. Srbija i Crna Gora - novovekovne srpske države, SANU, ogranak u Novom Sadu, Beseda - Bačka eparhija, Društvo istoričara Južnobačkog i Sremskog okruga, Novi Sad 2001, 408;
Karađorđevići, Fondacija Karić, Narodna knjiga, Beograd 2001, 167;
Srpske dinastije (u prilogu: Rodoslovi srpskih dinastija),Platoneum, Novi Sad 2002, 178, 58 (koautor Andrija Veselinović);
Detinci, materice, oci. Radna sveska iz istorije za VII razred osnovne škole, Platoneum, Novi Sad 2002, 119;
Identitet Srba. Radna sveska iz istorije za III razred gimnazije, Platoneum, Novi Sad 2002, 136.
Obradio je Istoriju Kragujevačke gimnazije od 1833. do 1918. godine u "Spomenici Kragujevačke gimnazije", Kragujevac 1989. Sa Radetom Mihaljčićem priredio je za štampu, izvršio redakturu i napisao predgovor za Istoriju Srba Vladimira Ćorovića I-III, Beograd 1989 (šest izdanja). Jedan od autora knjige Polutučeskue i kulturn?e otnošeni? Rossuu s ?oslavnskumu zeml?mu v pervoú tretu XIX veka. Dokument?, Moskva, "Nauka" 1997, 383 (Sostaviteli: E.P. Kudr?vceva, G.A. Kuznecova, R.L?šič, K.K. Mironova, N.I. Plotnikova, V.M.Hevrolina, N.I.Hitrova); Istorija srpske kulture, Beograd, 1995, više izdanja sa prevodima na engleski i češki) i Oficiri u visokom školstvu Srbije 1804-1918, Beograd 2000.
Sa svojim postdiplomcima i doktorantima osnovao je "Udruženje za proučavanje srpske povesnice" i publikovao je knjige:Srpske političke generacije (1788-1918), Beograd 1998; Pero i povest. Srpsko društvo u sećanjima, Beograd 1999 i Pismo, Beograd 2001.
Za prvi tom knjige Vožd Karađorđe dobio je Nagradu za nauku Vukove zadužbine (1993), a za Knjigu o Načertaniju Oktobarsku nagradu grada Beograda (1994).
2004. dobitnik je nagrade "Vladimir Đorđević" za knjigu godine "Vožd Karađorđe".
30.05.08 Politika
Srpska državnost 19. veka - Radoš Ljušić
Studija Radoša Ljušića objavljena u stotom „Kolu” Srpske književne zadruge
U stotom, jubilarnom, „Kolu” Srpske književne zadruge objavljena je studija Radoša Ljušića (1949), profesora Filozofskog fakulteta, šefa katedre za Istoriju srpskog naroda u novom veku i upravnika Odeljenja za istoriju Filozofskog fakulteta (trenutno direktora Zavoda za udžbenike u Beogradu), pod naslovom „Srpska državnost 19. veka”. Na jučerašnjem predstavljanju knjige govorio je Milorad Ekmečić.
vKnjiga govori o Srbiji, Crnoj Gori, srpsko-crnogorskim odnosima, autonomiji Srba u Habzburškoj i Osmanskoj monarhiji, a posebno poglavlje je posvećeno državnosti i nacionalnoj integraciji. Knjiga je ilustrovana dragocenim kartama koje govore više od svakog teksta. Profesor Ekmečić je kao poseban kvalitet ove studije istakao uključivanje Vojvodine, Bosne i Hercegovine (Bosanskog pašaluka) i Vojne granice, u razmatranja problema srpske državnosti u 19. veku.
Pod srpskom državom, profesor Ljušić podrazumeva srpsku i crnogorsku državu. Državotvorni razvoj dveju grana srpskog roda izložen je posebno, ali ne i planovi za nacionalno oslobođenje i izgradnju zajedničke države Srba. U zaseban odeljak izdvojeni su odnosi Srba i Crne Gore, kao i njihovo držanje prema oslobodilačkim pokretima neoslobođenog dela srpskog naroda. U posebnu celinu svrstan je i odeljak o srpskoj državnosti u Habzburškoj monarhiji i u Turskom carstvu, dok su međusobne veze sa Srbijom i Crnom Gorom prikazane u odeljcima o tim srpskim državama. U južnoj Ugarskoj (Vojvodina) i u Bosanskom pašaluku (Bosna i Hercegovina) srpska državna ideja nije bila dovoljno jaka da bi i na tim prostorima stvorila srpske države. Stoga su nosioci ideje srpskog ujedinjenja ostali Srbija i Crna Gora, čije rivalstvo je više štetilo nego doprinosilo njenom ostvarenju.
U ovoj knjizi, ističe Ljušić, prednost su imale državotvorne ideje i procesi, državne institucije, dok su društvo i njegovi problemi ostali u pozadini i naglašeni samo onda kada je bilo neophodno da se bolje shvati nastanak država, njihove funkcije i njihove uloge u povesti srpstva.Država, podvlači Ljušić, nastaje i nestaje u krvi. Stoga su ratovi i revolucije dobili više prostora od drugih događaja i pojava koje posredno ili neposredno prate nastanak, razvoj i funkcionisanje države.
Z. R.
