Tradicionalno arhitektonsko nasleđe u regionu Stare planine : arhitektura koja nestaje

Izdavač: Orion Art
Naslov originala: Traditional architectural heritage in Stara planina region

U regionu Stare planine, Republika Srbija, u 19. i početkom 20. veka stihijski se stvarao fond narodnog graditeljskog nasleđa, što danas predstavlja kulturno-umetničko bogatstvo naroda Srbije. Stanovništvo koje je ostavilo veliku tradicionalnu baštinu nije posedovalo mogućnosti i luksuz savremenog života, ali su imali dovoljno za srećan život u simbiozi sa prirodom u bezbroj oblika, a jedan od njih je bila arhitektura. Autentično i neponovljivo nasleđe bogate riznice staroplaninskog graditeljstva, sazdano veštinama neimara, predstavlja fragmente istorije zapisane u seoskim kućama, koje ne odolevajući zubu vremena, ubrzano nestaju.

Faktori

koji utiču na propadanje tradicije u oblasti Stare planine su pre svega enormne migracije selo-grad. Sela su napuštena, sa malim brojem staračkog stanovništva, a objekti devastirani, urušeni ili neuko dograđivani. „Nakon sprovedenih snimanja staroplaninskih sela na terenu, analizom broja urušenih i devastiranih kuća i pomoćnih objekata, evidentno je da nestaju najautentičniji predstavnici tradicije (po bogatstvu arhitektonskog nasleđa i estetskom oblikovnom izrazu) u selima Šugrinu, Brlogu, Ragodešu, Visočkim Odorovcima, Kamenici, Slavinju i drugim.“

Ova monografija je pokušaj da se opiše, zaštiti od zaborava i sačuva tradicionalna narodna arhitektura u regionu Stare planine, u Republici Srbiji. Kroz veliki broj fotografija čitaocu se približava senzibilitet arhitekture koja lagano iščezava.

U tom cilju, kao bitan faktor arhitektonskog stvaranja, predstavljena je tipologija objekata i utvrđene su razvojne matrice prema prostornoj organizaciji, tehnikama građenja i materijalu. Takođe su analizirani karakteristični elementi i oblici tradicionalne arhitekture, posmatrano kroz njihove kulturne, istorijske, etnografske i umetničko-zanatske vrednosti. Arhitektonskom analizom je obuhvaćeno trideset sedam planinskih sela u oblasti Pirotskog okruga.

Za autentično nasleđe, nastalo u prošlosti, zaslužni su narodni neimari- pečalbari. Veliki doprinos u oblikovanju arhitekture pripisuje se dunđerskim veštinama.

2020; Broširani povez; ćirilica; 24 cm; 320 str.; 978-86-7025-863-1;