Umozrenje i otkrivenje

21.06.04 Pobjeda

Znameniti ruski filozof Lav Šestov (1866 - 1938) emigrirao je iz Kijeva u Pariz nakon bolješevičke revolucije. Prvenstveno kao religiozni filozof, Šestov je po mišljenju Berđajeva bio mislilac čija je misao budila sjećanje na promišljanje egzistencijalnosti subjekta, odnosno njegovog iskustva koje prenosi u svoju filozofiju. Taj tip filozofiranja u svojim redovima pretendovao je na mogućnost dokučivanja tajne bića koju u ljudskom bivstvovanju stežu okovi ljudske tragedije, užasa i patnje ljudskog života a koje su zapravo, po Šestovu saznanja i time svojevrsni istočnik filozofije. Veoma naklonjen Spinozi, Ničeu, Dostojevskom, Paskalu, Luteru i junacima Biblije - Avramu, Jovu, Isaiji, on je poput Kjerkegora - sa kojim se nažalost kasno upoznao - oživljao religioznu filozofiju kojoj je glavni neprijatelj bio veliki Hegel.
Karakterističnim krajnim skepticizmom čiji je motiv bio nerealizovani ideal nadlogičnog-apsolutnog znanja, za Šestova je bio razlog suprostavljanja racionalnog mišljenja probuđenog iz grčke misli i natprirodne biblijske predstave o vaseljeni (“Atina i Jerusalim”). Njegove teme o nužnosti i slobodi koncipirane su u pitanjima, ni malo jednostavnim i relevantnim, koje glase, Može li Bog uraditi da ono što je bilo “postane da nije bilo”? Može li Bog učiniti da Sokrat ne bude otrovan? Može li On uraditi da Kjerkegor ne napusti vjerenicu? Može li Niče biti izliječen od neizlječive bolesti? Mogućnost apsolutne pobjede nad nužnošću kod Šestova je samo mučan užas onoga što je bilo, nakon čega ostaje, samo vjera i luterovsko spasenje vjerom. Protivrječnostima filozofskih i naučnih teorija Šestov je u djelu “Apoteoza obeskorjenjenosti” i samog čitaoca približio nedoumici (N.O.Loski), koju je on sam nastojao riješiti svojim djelima od kojih su pored navedenih najpoznatija “Kjerkegor i egzistencijalna filozofija” i “Dostojevski i Niče”.
Knjiga “Umozrenje i otkrivenje”, objavljenja u okviru izdavačke kuće “Plato”, je interesantna zbirka članaka (16) koje je Šestov (osim posljednjeg) napisao između 1924. i 1938.godine. Članci su bili objavljivani u stranim časopisima nakon 1924,godine, i autor ih nije uključio u knjige koje je objavio u toku života. Njegove kćerke su pojedine tekstove sakupile a među njima je i posljednji esej u ovoj zbirci A.C.Puškin, napisan u mladosti davne 1899.godine. Filozofske tematike, Solovljeva, Rozanova, Fjodorova i razočaravajući članak o Martin Buberu (peti), uvodi su narednim od kojih je najzanimljiviji deseti, o Dostojevskom i njegovom “peporodu ubjeđenja”, ali i petnaesti koji govori o misliočevom susretu sa genijalnim Huserlom u naslovu “Uspomeni na velikog filozofa” u kojem nešto više saznajemo o enigmi Huserlovog nagovora Šestova, da neizostavno otpočne čitanje Kjerkegora. Zbog ograničenosti prostora ovog teksta ostaje, da shodno vremenu i interesovanju pročitate ovu, prije svega, lijepu, inspirativnu, lakoćom čitljivu zbirku tekstova, uticajnog i vrijednog uvažavanja ruskog filozofa.
Vuksan Vuksanović