Beskrajni spiskovi

12.11.11 Danas

Knjigom Beskrajni spiskovi Umberto Eko, veliki pisac, semiolog i poznavalac tajni književnosti i likovnih umetnosti, zaokružuje svoj enciklopedijski rad na polju umetnosti koji je započeo knjigama Istorija lepote i Istorija ružnoće. Nakon dva dela u kojima je razvijao teorijski solilokvij o pojmovima lepote i ružnoće kroz istoriju književnosti, umetnosti, filozofije, i svoja razmišljanja ilustrovao citatima iz dela svetske književnosti, likovnim i vajarskim reprodukcijama, Eko isti princip primenjuje prilikom analize fenomena spiskova.
Pored razmatranja kako se ideja o spiskovima menjala tokom vekova, i kako je pored toga, čovekova potreba da nabraja i katalogizuje stvari od jednog razdoblja do drugog, izražavala duh datog vremena, piščeve eseje prati i književna antologija kojom širok izbor umetničkih dela ilustruju date tekstove.
Kao i prethodna dva dela iz ove serije, i knjiga Beskrajni spiskovi izašla je u izdanju Platoa, a kako kažu iz ove izdavačke kuče, rad na ovom izdanju trajao je više meseci. Delo je priredio i s italijanskog preveo Aleksandar V. Stefanović, dok su tekstovi za antologijski deo preuzeti iz prevedenih srpskih izdanja, s tim da su Stefanović i Danijela Maksimović preveli primere koji ranije nisu postojali u srpskom prevodu.
Povod za ovo delo bila je jedne izložbe koju je Eko organizovao u Luvru pod nazivom Vertiges de la liste, odnosno, Beskrajni ili vrtoglavi spiskovi, kojom je ukazao da u carstvu umetnosti postoje skriveni spiskovi.
Nakon izložbe, detaljnu analizu ovog fenomena i vrste spiskova prati knjiga koja je podeljena u 21 poglavlje, kojom Eko pokriva sve vrste spiskova, od onih praktičnih, koje svakodnevno koristimo poput telefonskog imenika ili katalog u nekom restoranu, do poetskih, koji nastaju iz ideje umetnika da se na taj način izražava, tako da ovo delo, osim što obrađuje jedan civilizacijski fenomen, govori i o jednom umetničkom pristupu.
Kao prvi spisak koji nastaje iz težnje da se haotična razbacanost pretvori u red, Eko ističe Homerov spisak brodova u Ilijadi, kao i opis Ahilejevog štita, a potom kroz istoriju književnosti uočava još mnogo takvih reprezentativnih, vrtoglavih spiskova.
Kako pokazuje ova knjiga, zajedno sa tekstovima iz antologije, istorija književnosti je veoma bogata spiskovima - od Hesioda do Džojsa, od Jezekilja do Gade.
Kako Eko objašnjava u knjizi, „suočen sa nečim što je neizmerno veliko ili nepoznato, o čemu mi još ne znamo dovoljno ili nećemo nikada ni znati, pisac kaže kako nije u stanju da se izrazi, i stoga iznosi vrlo često spisak kao uzorak, primer ili nagoveštaj, prepuštajući čitaocu da zamišlja ostalo“.
Smisao ove knjige, međutim, nije da otkrije samo jedan književni oblik, koji je retko bivao analiziran, već da oblikuje jednu vrednu zbirku dela iz istorije književnosti i umetnosti, koja prati beskonačno nabrajanja od Homera do Džojsa i Pinčona, ili Endija Vorhola i Demijena Hirsta.

Marija Krtinić