09.06.13 Politika
Drago kamenje srpske epike
„Antologiju srpskih narodnih junačkih pesama” Vojislava Đurića
U Srpskoj književnoj zadruzi predstavljena je „Antologija srpskih narodnih junačkih pesama” Vojislava Đurića. O antologiji su govorili Dragan Lakićević, Ljubica Miletić, Ivo Tartalja i Tiodor Rosić, a stihove iz antologije kazivao je Srba Milin.
Epske ili junačke pesme, ističe autor u predgovoru, najvažniji su deo, ne samo usmenog stvaralaštva, nego i čitave naše književnosti. Bez njih, bili bismo bez znatnijeg mesta u svetskoj književnosti i bez najneposrednijeg i najpotpunijeg izraza narodnog duha. S njima smo Homeru uz koleno i živo prisutni u sopstvenoj istoriji.
Jedna od knjiga po kojoj se prepoznavala Srpska književna zadruga u drugoj polovini 20. veka, naglašava Dragan Lakićević, svakako je čuvena „Antologija narodnih junačkih pesama” Vojislava Đurića. Štampana je u 19 izdanja, u velikim tiražima. Dospela u mnoge kuće i škole, nalazi se u crkvama i bibliotekama u inostranstvu, preko okeana. Ako je išta othranilo generacije, rođenih posle Drugog svetskog rata, opremilo ih epskom lepotom i ozarilo viteškim moralnim sjajem – bile su to pesme iz ovog izbora.
Kao što je Vuk iz ogromnog obilja usmenog pevanja – sačinio antologiju u knjigama svoje znamenite zbirke, tako je i profesor antičke književnosti akademik Vojislav Đurić iz Vukovih zbirki (i još ponekog izvora) – sačinio antologiju kojoj već gotovo 60 godina niko nije uputio nijednu primedbu. Izvanredan znalac svetske narodne poezije, Vojislav Đurić je nepogrešivim osećanjem za lepotu i snagu pesništva odabrao drago kamenje srpske epike, posebno postavljajući motive, junake i domete našeg pesnika naspram svetskih, u prvom redu naspram Homera. U ovoj knjizi se jasno vidi gde i kako su srpski pevači domašili, ili bar za trenutak, nadmašili pesnike i junake „Ilijade” i „Odiseje”.
To što su srpske junačke pesme „koleno uz koleno” s Homerovim epovima, primetila je Ljubica Miletić, dokaz je velike starine naših pesama i visine do koje je stigao stvaralački duh srpskog naroda, umeo je da kaže Vojislav Đurić. Sumersko-vavilonska literatura je uticala na stvaranje svih književnosti drevnog Istoka, kao i na pozniju antičku grčku i rimsku književnost i naše narodno stvaralaštvo. U svakom slučaju, Vojislav Đurić je uzdigao našu narodnu epiku do visina koje joj pripadaju, a svojim komparativnim metodom potvrdio je da su naše narodne pesme ravne Homeru.
Profesor Ivo Tartalja je doneo prvo izdanje antologije, koje je 1947. godine objavila beogradska „Prosveta”, u malom formatu, sitnim slogom, što je samo trećina današnje antologije. On je izračunao da su do sada objavljena 34 izdanja. Vojislav Đurić je rođen 1912. godine, odrastao je tokom ratova, muškarci su bili na frontu, a on je narodne junačke pesme učio od žena. Imao je izvanredno pamćenje. Poznata su njegova takmičenja sa Aleksandrom Belićem – ko zna više narodnih pesama napamet.
Po oceni Tiodora Rosića ova antologija označava povratak srpskom imenu, srpskom jeziku, srpskim korenima. Prvo izdanje, i mnoga druga, objavljena su pod imenom „Antologija narodnih junačkih pesama”. Kao „Antologija srpskih narodnih junačkih pesnika”, pojavila se, prvi put, 2001. godine, u izdanju „Istočnika”. I novo izdanje, koje je Srpska književna zadruga objavila o 120-godišnjici osnivanja, objavljeno je pod naslovom „Antologija srpskih narodnih junačkih pesama”. Ovom izdanju pridodat je i pogovor Milorada Đurića, nedavno preminulog književnika (ovo je bio njegov poslednji tekst), inače sina Vojislava Đurića, u kojem kaže: „U srpskom narodu ima tvorevina duha koje ga mogu opomenuti da je na stranputici. Svakako i pesme iz ove antologije”.
Z. R.
