Iz prošlosti Srema, Bačke i Banata

Izdavač: Srpska književna zadruga

Krestić (Banaćanin, 1932) u ovom izboru tekstova vezanih za tumačenje prošlosti Srema, Bačke i Banata, a razbacanih u naučnim i stručnim časopisima, između ostalog, piše o istorijskim osnovama vojvođanske autonomije, o vojvođanskim izbeglicama u Srbiji (1849), o srpskoj memoarskoj literaturi o revoluciji 1848-1849, o Srbima u Vojvodini u vreme Bahovog apsolutizma (1849-1860), o Sremu od sredine XIX veka do Prvog svetskog rata, o Srbima u Ugarskoj prema ustanku u Bosni i Hercegovini (1875), o politici srpske emigracije u završnoj fazi istočne krize, o istoriji demokratskog pokreta Srba u Ugarskoj, o listovima Vojvodine na nemačkom i mađarskom jeziku (1867-1914)... Akademik Popov

na kraju nadahnutog predgovora kaže:

"Knjigom izabranih radova Vasilija Krestića... Srpska književna zadruga na reprezentativan način predstavlja ovog, inače veoma priznatog i u javnosti prisutnog istoričara iz ugla njegovih možda manje poznatih, ali isto tako vrednih i aktuelnih radova - onih o istoriji Srba u Ugarskoj - u jednom dinamičnom vremenu koje i današnjim generacijama nudi poučna i podsticajna iskustva i povode za razmišljanja."<

2003; ćirilica; 21 cm; 450 str.; 86-379-0844-6;

Iz Srpske književne zadruge

Vasilije Krestić: "Iz prošlosti Srema, Bačke i Banata”

„Da i danas, u vreme sveopštih relativizacija, gubljenja moralnih kriterijuma i načela i, što je možda najgore, masovnog i svesnog krivotvorenja istorijskih istina, ima istoričara koji u njih tvrdo veruju i nepokolebljivo im služe, pokazuju dela i reči Vasilija Krestića. Kao naučnika, angažovanog intelektualca i nadahnutog rodoljuba, njega, osim ove vere, krase i druge vrline: doslednost, načelna čvrstina, istraživačka temeljitost, intelektualna i lična hrabrost, te otvorenost u saopštavanju proverenih saznanja i uverenja. I još nešto, bez čega od svega ovoga, možda, ne bi bilo ništa: postojana vera u snagu i delotvornost istorijske istine.”

Ove reči ispisao je Čedomir Popov na samom početku predgovora delu Vasilija Krestića „Iz prošlosti Srema, Bačke i Banata” koje je upravo objavljeno u izdanju Srpske književne zadruge, u knjizi 631 redovnog XCV kola, naše najelitnije edicije.

Krestićeva knjiga predstavlja izabrane radove iz istorije Srba u Ugarskoj, koje je autor pisao u protekle tri-četiri decenije, ali koji i danas imaju i te kakvu aktuelnost. Kako Popov napominje, oni i današnjim generacijama nude poučna i podsticajna iskustva i povode za razmišljanje.

Vasilije Krestić se u svojim istorijskim istraživanjima bavio, i bavi, „pre svega, i iznad svega istorijom srpsko-hrvatskih odnosa i položajem Srba u Hrvatskoj tokom XIX i XX veka. A to je, pokazali su i najnoviji, surovi događaji na ovim prostorima, sve pre nego „hladna” odnosno ugodna naučna problematika, zapisaće Čedomir Popov još u predgovoru, kojoj se rado, bezbrižno i bezbedno prepuštaju naučni i intelektualni sladokusci i hedonisti. Naprotiv, teme kojima se bavi Krestić su vruće, provokativne i u neku ruku i „opasne”; međutim, ono što je za Krestićev istraživački postupak karakteristično jeste to da se svaki zaključak zasniva na jakom argumentu, odnosno arhivskom dokazu.

Ko ne zna da su ovi tekstovi pisani u onom vremenu, kaže Popov, on će, kada ih bude čitao, čak moći da pomisli kako su nastali danas.

Sam autor, Vasilije Krestić, reći će, međutim, da su radovi koji se nalaze u knjizi „Iz prošlosti Srema, Bačke i Banata” pretpostavka za jednu analitičko-sintetičku istoriju srpskog naroda u Ugarskoj, koju se priprema da napiše.

Poznat kao istoričar koji nikada nije pravio kompromise, ni sa kolegama ni sa dnevnom politikom, jer to nauka ne trpi, što i sam voli da naglasi, Vasilije Krestić se nada, kako je rekao novinarima na predstavljanju knjige u Srpskoj književnoj zadruzi, da će smoći snage da takvu istoriju i završi.

A. C.