Moderna umetnost 1

21.10.06 Pobjeda

Kapitalno djelo dva čuvena italijanska istoričara umjetnosti čitaocu pruža uvid u umjetnost u vremenu globalizacije, i umjetnost koja se bori da opstane uprkos „mekdonalds" mentalitetu
Veliki izdavački poduhvat IK „Clio“, kapitalno djelo dva čuvena italijanska istoričara umjetnosti sačinjeno od posebne autorske studije, različite po metodološkom i ideološkom pristupu, završeno je objavljivanjem posljednjeg dijela studije koju je napisao Akile Bonito Oliva.
Dio knjige koji se odnosi na modernu umjetnost od 1770. do 1970. napisao je Đulio Karlo Argan i prvobitno je objavljen kao zasebno djelo. Kasnije, nakon velikog uspjeha knjige, italijanski izdavač zatražio je od autora da knjigu dopuni tekstom o modernoj umjetnosti s kraja 20. vijeka, što Argan, zbog narušenog zdravlja nije mogao da prihvati. Za taj posao predložio je Bonita Olivu kao najupućenijeg stručnjaka.
Po riječima samog Argana, cilj djela nije ispisivanje istorije moderne umjetnosti, već zasnivanje pretpostavki za jednu modernu istoriju umjetnosti i stvaranje uslova za istorijsko razumijevanje i tumačenje umjetnosti koja nastaje u razdoblju moderne epohe.
Prvo poglavlje posljednjeg toma Moderne umjetnosti otvara tekst Akilea Bonita Olive o umjetnosti do dvijehiljadite godine. Poslije Drugog svjetskog rata, ispitivanje novih, ne tradicionalno poetskih sredstava, u Americi teče nesputano, dok se u Evropi umjetnost oslanja na sve opštije kriterijume koji se ne odnose samo na područja individualne kreativnosti, nego, prije svega, na njeno mjesto u društvenom kontekstu. Kroz prikaz konteksta evropske kulture koja stalno teži kulturnim modelima i matricama i u suštini je okrenuta ka istoriji i istoriji umjetnost, Oliva navodi da se američka umjetnost bavi eksperimentom. On svoje gledište ilustruje tumačenjem djela Jozefa Bojsa, Endija Vorhola, Pjera Manconija, Yona Kejya i drugih istaknutih umjetnika. Akile Bonito Oliva profesor je Istorije moderne umjetnosti na Univerzitetu u Rimu. Autor je više knjiga, smatraju ga pravim militantnim kritičarem, a on za sebe kaže da je bavljenje kritikom stvar kulturne biologije, lične neuroze, vokacije i smisla za igru. Oliva je promovisao pojam transavangarde u umjetnosti: na planu stvaralačkog postupka, ovaj pokret obnavlja zadovoljstvo manuelnog izražavanja ( u slikarstvu, skulpturi i crtežu), stilski eklekticizam i nomadizam citiranja, pri čemu ponovo ističe individualnost koja sada nije epska, nego ironično fragmentarna i prisna. Motiv je zadovoljstvo u slikanju, napokon oslobođenom tiranije novine. Ovo slikanje počiva na korišćenju raznih manira, a reference su od Šagala do Pikasa, od Sezana do De Kirika, od Karaa futuriste do Karaa metafizičara. Sitem umjetnosti koji obuhvata umjetnika, kritičara, kolekcionara, muzej, masovne medije i publiku, postao je dobar osnov, smatra Oliva, za razvoj stvaralačkog procesa.
„ Ja kažem ne globalizmu, i ne lokalizmu. Afirmišimo ravnotežu između evropske otvorenosti i karaktera svake zemlje,“ izjavio je Oliva u jednom intervjuu prije četiri godine. Poslije 11. septembra, po mišljenju profesora, umjetnost se vraća predstavljanju naših malih utopija. U epohi kulturne industrije, prevashodno televizijske, video – spotovi su geyet proizvodi. Umjetnost je više od zabave za oko i um. Oliva objašnjava da je krajem osamdesetih i devedesetih postojao hedonizam u umjetnosti, igra odvojena od stvarnosti. Sada se umjetnost vraća problemima čovječanstva, smatra Oliva. Umjetnost će imati društveni značaj samo ako uspije da pokaže problem identiteta.
Ovo nije ni samo teorija, niti samo istorija. Riječ je, prije svega, o svojevrsnom uybeniku - priručniku - kako posmatrati modernu umjetnost. Nastajanje ove knjige trajalo je pune tri decenije. Prevod novinara i istoričara umjetnosti Mirjane Marjanović, čitaocu može da pruži uvid u savremenu umjetnost, odnosno umjetnost u vremenu globalizacije, i umjetnost koja se bori da opstane uprkos „mekdonalds" mentalitetu. Prvi dio svakog toma posvećen je društvenim uslovima u kojima je umjetničko delo nastalo, dok je drugi dio, sa zaista sjajnim ilustracijama, analiza umjetničkih djela.

Nataša Radović

07.08.06 Danas

Kapitalno delo, "Moderna umetnost 1770-1970-2000(I-III)", iz pera dva čuvena italijanska istoričara umetnosti, Đulia Karla Argana i Akile Bonita Olive, objavila je i promovisala izdavačka kuća Clio. Delo je sa italijanskog prevela Milena Marjanović i ono se sastoji od dve posebne autorske studije, različite po metodološkom i ideološkom pristupu. Deo knjige koji se odnosi na modernu umetnost od 1770. do 1970. napisao je Argan i prvobitno je bio objavljen kao posebno delo. Nakon velikog uspeha knjige, italijanski izdavač zatražio je od autora da knjigu dopuni tekstom o modernoj umetnosti s kraja XX veka, što Argan, s obzirom da je već bio u poznim godinama i narušenog zdravlja, nije mogao da prihvati. Za taj posao predložio je Olivu kao najupućenijeg stručnjaka. Po rečima samog Argana, cilj ovog dela nije ispisivanje istorije moderne umetnosti, već postavljanje novih pretpostavki za jednu modernu istoriju umetnosti i stvaranje uslova za istorijsko razumevanje i tumačenje umetnosti koja nastaje u razdoblju moderne epohe. Ovo delo, koje po rečima Zorana Hamovića, osnivača i glavnog urednika izdavačke kuće Clio, staje po značaju uz Džensonovu "Istoriju umetnosti", po prvi put se pojavljuje na srpskom jeziku i podeljeno je u tri ilustrovana toma. U prva dva toma nalazi se autorski tekst Đulia Karla Argana, dok se u trećem nalazi prilog Akile Bonita Olive. Zanimljivo je da je ovo delo bilo u izdavačkom planu još 1978. u izdavačkoj kući "Jugoslavija" i da ga je za objavljivanje predložio profesor Lazar Trifunović. Prevodilac Milena Marjanović godinama je radila na prevodu ovog dela, upoznala Argana i sa njim vodila zapažene razgovore. Arganovo i Olivino delo zasigurno će biti od pomoći i studentima, ali i svima onima koji vole i žele da bolje razumeju i upoznaju umetnost. Akile Bonito Oliva biće gost Beograda i izdavačke kuće Clio u septembru ove godine.
S. Domazet

04.08.06 Politika

Izdavačka kuća „Klio” iz Beograda upravo je predstavljanjem trećeg toma zaokružila kapitalni projekat, objavljivanje knjige italijanskih likovnih kritičara i likovnih istoričara Đulija Karla Argana i Akile Bonita Olive „Moderna umetnost 1770-1970-2000”. Sva tri toma prevela je sa italijanskog Milena Marjanović, prevodilac, istoričar umetnosti i novinar, kojoj je izdavač učinio i posebnu čast, objavljujući uz prevod i separat na više stranica u kojem pored osnovnih informacija o izdanju stoji i cela „Odiseja” prevodioca, odnosno priča kako je najzad došlo do ostvarenja ovog poduhvata.

Za Zorana Hamovića, direktora „Klija”, ovakva kapitalna dela sve su ređe pred našom čitalačkom publikom, ali se „Klio” ipak upustio u ovu izdavačku avanturu, smatrajući da je u pitanju delo koje je jednostavno neophodno i stručnjacima ali i svima koji žele da upoznaju i shvate modernu umetnost. Istoričar umetnosti Jerko Denegri podvukao je da je knjiga (u originalu u jednom tomu) „Moderna umetnost 1770-1970-2000” Đulija Karla Argana i Akile Bonita Olive kapitalna za žanr kojem pripada. Argan je, zapravo, svoje delo završio sa 1970. godinom, da bi na nagovor izdavača da se vremenski pregled moderne umetnosti produži, predložio da to učini njegov kolega Akile Bonita Olive, sa kojim se inače, dodao je Denegri, razilazio često u viđenju moderne umetnosti.

Naime, Argan (što se vidi i iz knjige koja je sada prevedena) sasvim drugačije poima umetnost, objasnio je Denegri: na evropsko-humanističko-prosvetiteljskoj ideji, dok Bonita Oliva, inače tvorac pojma transavangarde, smatra da u modernoj umetnosti više ne postoje pravci već ona, posle postmoderne, nastaje u fragmentima jedne multikulturalne atmosfere, i sasvim u skladu sa haotičnim svetom u kojem postoji.

Iako različitih uverenja kada je u pitanju moderna umetnost, Argan i Oliva su se našli na zajedničkom zadatku: da modernu umetnost čiji je početak Argan hrabro odredio u drugu polovinu 18. veka (1770. godinu) približe jedinstvenim stilom savremenom čitaocu. Tako su stvorili, kako je juče objasnila i Milena Marjanović, ne istoriju moderne umetnosti niti teoriju moderne umetnosti već udžbenik o tome kako treba posmatrati modernu umetnost. Prvi deo svakog toma posvećen je društvenim uslovima u kojima je umetničko delo nastalo, dok je drugi deo, sa zaista sjajnim ilustracijama, analiza umetničkih dela. Milena Marjanović je juče rekla da je inicijativu za ovaj prevod dao njen profesor Lazar Trifunović, da je prevod nastajao i u direktnom dogovoru sa Arganom a da je, posle Trifunovićeve smrti dragocenu pomoć imala u Jerku Denegriju koji je juče istakao da je „Moderna umetnost 1770-1970-2000” Đulija Karla Argana i Akile Bonita Olive u ovom času, na srpskom jeziku, možda jedini prevod koji čitaocu može da pruži uvid u savremenu umetnost, odnosno umetnost u vremenu globalizacije, i umetnost koja se bori da opstane „mekdonalds mentalitetu” uprkos.

Akile Bonita Oliva dolazi u Beograd 16. septembra, kada će knjiga biti posebno i svečano predstavljena u novootvorenom Italijanskom kulturnom centru.

A. C.


Blic
04.08.2006.

Trotomna studija o modernoj umetnosti
Sve boje naše epohe

Kapitalno delo „Moderna umetnost 1770-1970-2000“ Đulija K. Argana i Akile B. Olive, dva čuvena italijanska istoričara umetnosti, (izdavač „Clio“) donosi ne samo nov pristup temi već i dragocen uvid u geografski i suštinski markantne pojmove i pojave date oblasti. Prevodilac, Milena Marjanović, istoričar umetnosti i novinar, između ostalog ukazuje na posebnost ovog vrednog dela koja se ogleda u činjenici da svako poglavlje počinje slikom društvenog konteksta u kome su umetnici živeli a dela nastajala. „Ovo nije ni samo teorija ni samo istorija. Reč je, pre svega, o svojevrsnom udžbeniku - priručniku - kako posmatrati modernu umetnost.“ Ova obimna studija kod nas je objavljena u tri knjige, prethodne dve su izašle 2004. i 2005. godine, a treći, poslednji tom, promovisan je juče. Zanimljiva je, istina i duga priča, o nastanku ovih knjiga. Pomenimo samo da je njeno prevođenje počelo još pre tridesetak godina. Zainteresovanih izdavača je bilo, ali nijedan nije istrajao u nameri da je finansira. Sve dok „Clio“ nije ušao u poduhvat shvatajući koliko je štivo važno za studente, ali i za sve koji žele da razumeju modernu umetnost.

T. Nj.

25.12.04 Danas

Ovo je prvi deo izvorno sintetičke publikacije dvojice čuvenih italijanskih teoretičara moderne umetnosti, Đulia Karla Argana i Akila Bonita Olive, pod nazivom Moderna umetnost, 1770 - 1970 - 2000, u prevodu sa italijanskog Milene Marjanović, dopunjen sa dve uvodne analize profesora Jerka Denegrija, jednog od najeminentnijih poznavalaca dela pomenutih autora i italijanske teorije umetnosti. Konačna kompletna verzija knjige pod ovim naslovom, kao treće izdanje, pojavila se u Italiji 2002, a prva 1970. kada je poznati italijanski profesor i teoretičar umetnosti, svojevremeno i gradonačelnik Rima, Đulio Karlo Argan priredio sintetičku studiju, metodološki blisku edukativnom modelu, pod nazivom Moderna umetnost 1770 - 1970.

Ideja mu je bila da se fenomen razvoja modernosti evropske umetnosti, sagleda kroz ova tri veka, iz dve komparativne pozicije - s jedne strane teoritičara umetničkih zbivanja a s druge, istoričara koji ta zbivanja definiše kroz opšte pojmove proizvedene društvenim prilikama, istorijskim uslovljenostima i transformacijom vrednosnih kriterijuma. Ili, kako je u uvodniku pomenuo sam autor - "U ovoj knjizi postavio sam sebi za cilj da objasnim u kojoj meri i na koji način su likovne umetnosti doprinosile stvaranju ideologije i kulturnog sistema modernog društva, i neposredno i samostalno učestvovale u tenzijama, protivurečnostima i krizama našeg vremena."

Prelaz sa retorike renesanse i baroka na filozofiju i estetiku umetnosti, koja je, sasvim izvesno, na višem teorijskom nivou, Argan uzima kao uvod u novo, moderno poglavlje istorije, kao rađanje procesa promena postojećih istorijskih realnosti u novo stanje promenljivih tipologija, a samim tim u drugačiji, viši nivo autonomije umetnosti. Istovremeno, ukazivanjem na suštinsku promenu sistema saznanja, konkretno, kako zapaža Denegri, smenom metafizičkog od strane ideološkog principa, Argan nas jednostavnom sistematičnom metodom, uvodi u doba nove civilizacije 20. veka koju posmatra kroz dva karakteristična poglavlja - epohu funkcionalizma i umetnost ekspresije, da bi, definisanjem pojma modernog s kraja 19. i u prvoj deceniji prošlog veka, ukazao na kraj jedne faze modernizma i pojavu novih ciljeva umetnosti. Argan je uspeo da sačuva svoje delo od tipiziranog prefiksa određene istorijsko - umetničke škole. Sopstveno zagovaranje krize umetnosti možda je najbolje sam objasnio - "Kada postoji pojam apsolutne umetnosti i kada se taj pojam ne formuliše kao norma u praksi, već kao način postojanja ljudskog duha, ostaje samo da se teži ka tom krajnjem idealu, iako se zna da je on nedostižan, odnosno da bi dostizanje ovog ideala značilo kraj težnje a, prema tome, i kraj same umetnosti."

Posle drugog izdanja Argan je ovu studiju proširio tekstovima koji su obuhvatili savremenu vizuelnu scenu sve do 2000, u saradnji sa podjednako kompetentnim znalcem, tvorcem teorije transavangarde, istovremeno i atraktivnom medijskom ličnošću, Bonitom Olivom, ideološki i metodološki obrazovanog na potpuno drugačijim načelima i principima. Sve dotadašnje polemike i nesuglasice oko suštinskih stavova, dvojica vrhunskih profesionalaca usklađuju pred zajedničkim ciljem da se zaokruži pogled na uvek provokativan i nikada dovoljno rastumačen fenomen modernog doba.

Gordana Stanišić

20.12.04 Glas javnosti

Izdavačka kuća "Klio" u ediciji "Ars figura" objavila je prvi tom kapitalne studije "Moderna umetnost 1770-1970-2000", iz pera Đulija Karla Argana i Akila Bonito Olive, dvojice najznačajnijih evropskih istoričara i teoretičara umetnosti. Ovo izuzetno značajno delo autora sastoji se od dve autonomne autorske studije, različite po metodološkom i ideološkom pristupu. Deo knjige koji se odnosi na modernu umetnost od 1770. do 1970. napisao je Argan i prvobitno je objavljen kao zasebno delo.

Posle velikog uspeha knjige, koja je ubrzo postala kultna u svojoj oblasti, italijanski izdavač je zatražio od autora da knjigu dopuni tekstom o modernoj umetnosti s kraja 20. veka, što je Argan odbio. Smatrao je da ono što se u umetnosti dešava posle pojave koncepta ne odgovara pojmu umetnosti u tradicionalnom smislu, podvodeći to pod termin "smrt umetnosti". Za taj posao predložio je Olivu kao najupućenijeg stručnjaka.

Po rečima samog Argana, cilj dela nije ispisivanje istorije moderne umetnosti, već zapravo zasnivanje pretpostavki za jednu modernu istoriju umetnosti i stvaranje uslova za istorijsko razumevanje i tumačenje umetnosti koja nastaje u razdoblju moderne epohe. Pored poglavlja u kojima je opisao najvažnije poetike, pokazujući kako su velike kulturne teme prikazane i obuhvaćene u umetnosti, Argan omogućava čitaocima da razjasne kvalitativne vrednosti nekih od najznačajnijih dela (Blejk, Tarner, Goja, Koro, Pisaro, Mane, Renoar, Van Gog, Bonar...)

Izdanje na srpskom jeziku podeljeno je u tri bogato ilustrovana toma. U prva dva sadržan je autorski tekst Đulija Karla Argana, dok se u trećem nalazi prilog Akile Bonita Olive, a prevodilac je Milena Marjanović. Kako sama kaže, ideja da se upusti u ovako ozbiljan prevod potekla je od njenog profesora, pokojnog Lazara Trifunovića, koji je svojevremeno poslao na poslediplomske studije u Rim, gde je tada predavao profesor Argan.

- Reč je o neophodnom štivu koje se koristi kao udžbenik na evropskim akademijama i fakultetima, a koje je nedostajalo mnogim generacijama u domaćoj nastavi. Najslikovitije o značaju ove studije govori podatak da je, na primer, u Italiji, doživela čak devet izdanja. Budući da je poduhvat veoma skup, ´KlioŞ je predvideo da se tomovi objavljuju sukcesivno. Pred nama je prvi tom koji obuhvata period od romantizma do moderne, kaže Milena Marjanović.

Z. Prijović

22.10.04 Blic

Na našem tržištu, konačno se pojavila studija „Moderna umetnost 1770/1970/2000.“, iz pera dvojice najznačajnijih evropskih istoričara umetnosti i teoretičara: Đulija Karla Argana i Akila Bonito Olive, u prevodu Milene Marjanović, novinara i likovnog kritičara „Blica“, a u izdanju IK „Clio“. Tim povodom, autor prevoda kaže:

- Reč je o trotomnoj studiji (na oko hiljadu strana) neophodnom štivu koje se koristi kao udžbenik na evropskim akademijama i fakultetima, a koje je nedostajalo mnogim generacijama u domaćoj nastavi. Najslikovitije o značaju ove studije govori podatak da je, na primer, u Italiji, doživela čak devet izdanja. Budući da je poduhvat veoma skup, „Clio“ je predvideo da se tomovi objavljuju sukcesivno. Pred nama je prvi tom koji obuhvata period od romantizma do moderne. Na pitanje našoj koleginici, prevodiocu knjige, koja iza sebe ima nekoliko sličnih poduhvata, šta je bilo odlučujuće da pristupi ovom poslu, Milena kaže:

- Ideja da se upustim u ovako ozbiljan prevod potekla je od mog profesora, pokojnog Lazara Trifunovića, koji me je svojevremeno poslao na poslediplomske studije u Rim, gde je tada predavao profesor Đulio Karlo Argan. Zbog objektivnih okolnosti, sankcija i nedostatka novca, knjiga nije mogla biti objavljena do sada. U međuvremenu, znatno je proširena, i kada je „Clio“ konačno od italijanskog izdavača, u aprilu, dobio najnovije izdanje, suočila sam se sa, u velikoj meri, novim štivom, upotpunjenim poglavljem o najnovijim tendencijama iz pera A. B. Olive. Iako dvoje autora pripadaju sasvim suprotnim stranama u pogledu tumačenja moderne umetnosti, poštujući želju sada pokojnog Đ. K. Argana, upravo je Oliva zamoljen da dopiše poglavlje o umetnosti koje se odnosi na stvaralašto iz oko 2000. godine. Profesor Argan nije želeo da sam napiše to poglavlje, jer je smatrao da ono što se u umetnosti dešava nakon pojave koncepta ne odgovara pojmu umetnosti u tradicionalnom smislu, podvodeći to pod termin „smrt umetnosti“.“

Svaki obrađeni pravac predstavljen je u dva poglavlja; prvi je društveno-politički kontekst u kome nastaju najčuvenija dela moderne umetnosti, a drugi obuhvata analizu kapitalnih dela sa reprodukcijama: Engra, Delakroa, Žerikoa, impresionista, ekspresionista, sve do arhitekture Gaudija, Korbizijea i Rajta...

Lj. J.