Verska služba u srpskoj vojsci u Prvom svetskom ratu

05.12.16 Politika

Stogodišnjica Prvog svetskog rata (1914–1918) povod je za brojne istoričare da na nov način sagledaju događaje koje se tiču ovog perioda, ali retki su se odlučili za temu koju je obradio njihov kolega potpukovnik dr Miljan Milkić – ulogu vojnih sveštenika u ratu. Između korica knjige „Verska služba u srpskoj vojsci u Prvom svetskom ratu“, koja je predstavljena u Domu Vojske Srbije u Beogradu, sakupljeni su arhivski podaci o zakonskoj regulativi i uvođenju verske službe u srpsku vojsku, i njenom funkcionisanju, ulozi vojnih sveštenika u jedinicama srpske vojske.

Kako je istaknuto na promociji knjige potpukovnika Milkića, naučnog saradnika u Institutu za strategijska istraživanja, vojni sveštenici podsticali su moral srpskog vojnika u jednoj od najtežih borbi za očuvanje zemlje. Njihova uloga bila je naročito važna u situaciji kada su vojnici bili daleko od svojih domova, porodice i otadžbine. Posebnu vrednost knjige čini to što je su i u njoj prikupljene ratne biografije 248 vojnih sveštenika koji su bili na službi u srpskoj vojsci 1914–1918.

Pukovnik Stevica Karapandžin, direktor medija centar „Odbrana“, rekao je na predstavljanju da je cilj ove, ali i drugih pbulikacija vezanih za Prvi svetski rat, da se osvetle manje poznati detalji iz ovog perioda.
– Nama danas ne treba ni bolja ni gora verska služba u Vojsci Srbije od one koja je opisana u ovoj knjizi. Kada smo se pripremali za vraćanje verske službe u Vojsku, potpukovnik Milkić bio nam je dragocen saradnik. On je pretraživao arhive i iz njih izvlačio do tada potpuno zaboravljene podatke o ovoj službi. Jedna od stvari koja je održala srpskog vojnika u vreme Prvog svetskog rata bila je upravo njegova vera – istakao je pukovnik Karapandžin.

Iza potpukovnika Milkića stoji višegodišnje istraživanje ove teme, a u svom radu koristio je i do sada neobjavljene podatke iz Arhiva Jugoslavije, Vojnog arhiva, Istorijskog arhiva Šumadije u Kragujevcu. U knjizi su opisani brojni detalji koji se tiču verske službe – brojnosti vojnih sveštenika i izgled njihove uniforme, kako se obeležavala slava vojnih jedinica i osveštavala zastava, kako se vršilo bogosluženje. Osim pravoslavnih, tu su i islamski, jevrejski, rimokatolički i protestantski vojni sveštenici, napomenula je urednica izdanja Mirjana Sandić.

– Uloga vojnih sveštenika u Prvom svetskom ratu bila je veća od propisane jer je vojska van granica Srbije, pa je podizanje morala bilo i naročito važno. Reči vojnih sveštenika su ublažavale rane, tešile vojnike zabrinute za porodicu. Na Krfu, oni su često držali besede čiji je cilj bio da se podigne borbeni moral vojnika. U tim danima, mitropolit Danilo sastavio je i molitvu za pobedu našeg oružja – rekla je Mirjana Sandić.

Posebnu vrednost knjige čini njen drugi deo u kojem su poimenične biografije vojnih sveštenika, od kojih su većina bili pravoslavci. Kako je objasnio jedan od recenzenata, istoričar dr Aleksandar Životić sa Filozofskog fakulteta u Beogradu, u njima je opisan obrazovni nivo sveštenika, gde ih je služba vodila, sa kojim su iskustvima došli u vojsku.

– Te personalizovane biografije vojnih sveštenika od velikog su značaja i za istoriju srpske crkve – istakao je Životić.

Jelena Čalija