Poetika signalizma

27.08.03 Politika

U uglednoj "Prosvetinoj" biblioteci "Savremeni esej" (urednik Milisav Savić) ovih dana pojavila se knjiga Miroljuba Todorovića "Poetika signalizma", koja sadrži manifeste, programske tekstove, poetičke zapise, eseje, teorijske fragmente, vizuelne kompozicije i delove poetskih dnevnika nastalih u protekle četiri decenije. To je period u kome je Todorović, kao rodonačelnik, nastojao da uobliči, profiliše i sistematizuje signalizam kao intermedijalni i multidisciplinarni neoavangardni umetnički i književni pokret.

U ovom Todorovićevom delu programski i drugi prateći tekstovi zadržani su u izvornom obliku. Iz njih zrači kontekst kulturnog, istorijskog i estetičkog okruženja u kome je ponikla zamisao da se, u skladu s novim civilizacijskim tokovima, nepoznati društveni i duhovni prostor osvaja metodama koje su nekonvencionalne, radikalne a ponekad i subverzivne do ekscesnosti. Signalistički manifesti, kako se vidi iz ove knjige, imali su jaki projektivni naboj i predstavljaju mnogo više od najave umetničkih, estetskih i etičkih stavova; povremeno, oni zadobijaju odlike zasebnog književnog žanra i transformišu se u formu otvorenog umetničkog dela, s pozivom čitaocu da interveniše fragmentima mašte ili stvarnosti, i time postane sustvaralac.

Kako je u recenziji napisao dr Milivoje Pavlović, signalistička umetnička praksa – proistekla iz Todorovićevog dela i opusa grupe koja ga stvaralački prati – utemeljena je na autonomiji jezičkog i znakovnog izražavanja, slobodi individualnog čina, originalnog prosedea i eksperimentalnog pristupa. Najdublji prodori ostvareni su, po Pavlovićevim rečima, u tekstovima u kojima se teorijski promišlja lingvističko-semiološka priroda umetnosti i kulture, i utemeljuje novi tip modernosti.

Kao autohtona umetnička pojava i sociokulturni fenomen, signalistički pokret – više od drugih "izama" koji su obeležili naše vreme – sudeluje u globalnoj avanturi savremene epohe. Iako je nastupao ofanzivno, signalizam se nije iscrpljivao u "bljuvanju vatre" na pretežno netrpeljivo okruženje, već je bio i ostao na naglašeno gradilačkoj poziciji. O tome uverljivo svedoči ova Todorovićeva knjiga.

K. R.