Pravoslavna Dalmacija

07.01.06 Politika

Eparhija dalmatinska objavila je u sedam knjiga izabrana dela velikog pravoslavnog istoričara crkve i kanoničara episkopa dr Nikodima (Milaša)

Ovih dana priveden je kraju značajan izdavački poduhvat Eparhije dalmatinske – objavljivanje izabranih dela velikog pravoslavnog istoričara crkve i kanoničara episkopa dr Nikodima (Milaša). Imajući veliku ljubav prema knjizi i svom časnom predšestveniku na drevnoj katedri dalmatinskih episkopa, njegovo preosveštenstvo današnji episkop dalmatinski G. Fotije, prihvatio se velikog i skupog posla da najznačajnija dela, u celom hrišćanskom svetu poznatog i priznatog bogoslova episkopa Nikodima (Milaša), još jednom oživi i učini dostupnim širokoj čitalačkoj publici.

Kao rezultat tog istrajnog rada, pred nama je dragoceni đerdan - zbirka od sedam knjiga na blizu četiri hiljade stranica, u tvrdom povezu i na kvalitetnoj hartiji, kao što je nekada i sam počivši pisac svoja dela izdavao. Sa izuzetkom dve knjige, tehnika je fototipska, tako da je originalni jezik i način izlaganja autora sačuvan u originalu. Blagodareći episkopu Fotiju, njegovim trudoljubivim saradnicima i Ministarstvu vera Republike Srbije, koje je materijalno pomoglo ovaj značajni trud, pred nama se danas u novom ruhu nalaze: „Pravila Pravoslavne Crkve sa tumačenjima”, „Sveti Kirilo i Metodije i istina Pravoslavlja”, „Pravoslavna Dalmacija”, „Pravoslavno crkveno pravo”, „Crkveno kazneno pravo” i zbornik manjih izabranih članaka i studija Nikodima (Milaša) sa autobiografijom.

Kapitalni značaj

Univerzalnost i kapitalni značaj Milaševih kanonsko pravnih dela, kao i pojedinih istorijskih rasprava i traktata, potvrdila je naučna javnost pravoslavne, rimokatoličke i protestantske crkve, svojim prevodima na ruski, nemački, bugarski, rumunski, grčki i italijanski jezik.

Episkop dr Nikodim Milaš se rodio u Šibeniku 1845. godine, početno obrazovanje je stekao u rimokatoličkim školama franciskanaca, dominikanaca i jezuita, da bi školovanje nastavio u Karlovačkoj bogosloviji koju je završio 1866. godine, a zatim otišao u Beč, gde je upisao filosofiju. Ne zadržavajući se dugo u Beču, već iduće godine se upisao na Kijevsku duhovnu akademiju.

Na studijama je posebnu pažnju posvetio kanonskom pravu, jer se ova nauka, „podudarila sa realističkim pravcem” njegove prirode. Ovo njegovo opredeljenje, ostaće dosledno kroz celokupni njegov naučni i pastirski vek i mnogim njegovim radovima obogatiti pravoslavnu bogoslovsku misao. Godine 1872. Nikodim Milaš se vratio iz Kijeva u Zadar da bi u tamošnjoj Pravoslavnoj bogoslovskoj školi predavao Crkveno pravo i Istoriju hrišćanske crkve. Na katedru Episkopa dalmatinsko-istarskog izabran je 1890. godine.

Odlično poznavanje klasičnih i savremenih evropskih jezika, teologije i društvenih nauka, interesovanje kao i posebna obdarenost za naučni rad, izvor su njegove plodne naučne i bogoslovske delatnosti. Ove njegove aktivnosti pribavile su mu naučne stepene i zvanja: magistra teologije Kijevske duhovne akademije, počasnog doktora bogoslovlja Pravoslavnog bogoslovskog fakulteta u Černovcima, zvanje počasnog člana Petrogradske i Moskovske duhovne akademije, članstvo u raznim naučnim društvima širom Srbije, Rusije, Bugarske, Grčke i Austrije, a takođe i respekt autoritativnog pravoslavnog pravnika i kanoničara.

Budući rođen na prostorima gde se vekovima sastaju i razdvajaju, bore i mire - pravoslavni Istok i rimokatolički Zapad, iako svm kao pravoslavni episkop posvećen očuvanju pravoslavne vere i nacije - postavio se u naučnom smislu kao most između Istoka i Zapada, i tako približivši obale, raciom i doktrinama razdvojenih svetova, svojim naučnim radom propovedao potrebu i neophodnost ispunjenja Hristovih reči, da „svi u NJemu, jedno budemo”.

Vizantijski kanoni

Na temelju Vizantijskih kanonskih zbornika Zakonopravila Svetog Save, ruske Knjige pravila, Sintagme Ralija i Potlija, a uz pomoć zbornika i tumačenja kanona, za ono vreme najuglednijih zapadnih kanoničara, episkop Nikodim Milaš je sastavio Pravoslavne kanonske zbornike koji su izazvali pažnju u celom pravoslavnom svetu. U svom izdanju Pravila pravoslavne crkve, episkop Nikodim Milaš, više ili manje podrobno, protumačio je sva pravila, koja važe u Pravoslavnoj crkvi kao pozitivni kanon.

I na kraju da kažemo da je kroz svoje radove na polju crkvenog prava i istorije Crkve, pravoslavnim teolozima otvarao vidike u svet zapadnih bogoslova, okruženih obiljem knjiga i originalnih dokumenata drevnih sačuvanih biblioteka, pogruženih u iščitavanje, proučavanje aktuelnih tema i zbornika iz oblasti kanona i pravila, istorije crkve, i različitih praksi. Zapadnim pak naučnicima, kroz svoja dela i prisustvo na evropskim univerzitetima, osvetljavao je prostore, za njih mističnog Istoka, i njegovih svetlih tradicija u očuvanju čistih izvora pravoslavne vere.

Luka NOVAKOVIĆ